حکم محرمیت وحرمت نکاح ام الزوجه که دخترش از طریق لقاح مصنوعی تولد یافته

یکی از مسایل مطرح شده درباب نکاح، حکم محرمیت وحرمت نکاح با ام الزوجه ی است که از طریق تلقیح منصوعی صاحب دختر شده ازدیدگاه فقهای فریقین می‎باشد، که یک مساله نوپیدا است. فقهای امامیه مساله لقاح مصنوعی را باتوجه به شرایطی که در این باب معتبر است، قایل به جواز آن شده‎اند، آن شرایط عبارتند از اینکه یک: لقاح بین زن ومرد بدون دخالت بیگانه باشد، دو:تلقیح اسپرم مرد به زوجه یا حلیله آن باشد نه زن اجنبیه. زنی ملقوحه را که از این طریق صاحب فرزند شده است مادر شرعی کودک می‎دانند، هم بر صاحب رحم و هم بر صاحب تخمک می‎توان مادر اطلاق کرد. درنتیجه کودک که ازاین طریق به دنیا آمده است اگردختر باشد وبامردی ازدوج نماید، مادر این دختر برای شوهراومحرم ونکاح با او حرام می‎باشد.بعضی ازعلمای از اهل سنت نیز دراین مساله باتوجه به شرایط فوق، قایل به جواز تلقیح مصنوعی شده‎اند، حنفی‎ها دراین مساله قائل به اباحه هستند، شیخ عبد السلام العبادی حنبلی می‎نویسد: با عنایت به اطلاق دستوراین آیه «المال و البنون زینه الحیاه الدنیا» باید هر نوع باروری و فرزندآوری مجاز تلقی شود؛ لذا وی مادرزن مصنوعی را مادری شرعی دانیست، اثر شرعی دارد یعنی محرم است شوهر دختر مصنوعی نمی‎تواند با وی ازدواج کند، طنطاوی نیز می‎نویسد: صاحب رحم مادر زن مصنوعی ومادر شرعی زن خواهد بود، ولی از نظر ایشان این عمل بر خلاف عادات طبیعی است؛ تعزیر دارد، دیگر اخلال در خانواده و نسب وارد نمی‎باشد. در تلقیح زن به غیر اسپرم شوهر، امامیه: در صورت عمد بعید نیست که منسوب به هردو باشد. پس مادر زن مصنوعی به این قول مادر حساب میشود. فاضل لنکرانی جایز ندانسته است. اهل سنت حنفیه وشافعیه تلقیح زن به غیر اسپرم شوهررا حرام وگناه بزرگ دانسته‎اند. گروهی ازعلمای عامه لقاح مصنوعی را مطلقا جایز ندانسته‎اند وعکس العملی بسیارتند ازجانب آنها ابراز شده است، عبد العزیز بن باز حنبلی، ابراهیم بن موسی شاطبی واحمد ریسونی، محمد بن صالح العثیمن، از مفتیان و عضو «هیئه کبار العلماء» در ریاض و رئیس دپارتمان عقاید دانشگاه محمد بن سعود، خواستار اعدام مجریان تلقیح مصنوعی به عنوان محارب شده و کمترین کیفر آنان را بریدن دست و پای آنان به شکل ضربدری دانستهاند،. بنابراین از بیان این دو فقیه نامدار مالکی نیز استفاده میشود، که قائل به مادر بودن مادر زن مصنوعی نیست؛ زیرا آنها لقاح مصنوعی را مخالف اهداف ادیان بویژه اسلام می‎داند،ولی «این نظریه را قبل از آنها فقیهانی چون غزالی، جوینی و آمدی مطرح نموده بودند.

Keywords:

محرمیت , حرمت , ام الزوجه , لقاح مصنوعی