رقیه یوسف دخت - دانش آموخته کارشناسی ارشد تفسیر قرآن، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
ذاکر حاتم پور - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
عادل حاتم پور - سطح دو حوزه، رشته تبلیغ و معارف اسلامی، حوزه علمیه سفیران هدایت تبریز، تبریز، ایران

در طول قرن دهم قمری، جنگ های مکرر با عثمانی و ازبکان و از طرف دیگر شیوع بیماری های واگیردار از موانع مهم در رشد جمعیت بودند. در طول قرن یازدهم پس از اقدامات شاه عباس اول شاهد رشد جمعیت هستیم. جمعیت ایران در این قرن به بیش از ده میلیون نفر می رسد. به طوری که به علت رشد جمعیت، تولید به علت ایستایی فناوری جواب گوی آن نبود. در سال های پایانی شاه عباس دوم نیز به علت خشکسالی، قحطی های پی درپی و بیماری طاعون از میزان جمعیت کاست و پس از آن نیز کاهش یافت. این مقاله بر آن است تا تغییرات جمعیتی این دوره را با توجه به اوضاع کشاورزی و موانع جمعیت در تبریز عصر صفویه، با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس اطلاعات کتابخانه ای بررسی کند.

صفویه، جمعیت، تبریز، کشاورزی و آب