بررسی مبانی و ریشه های دادرسی عادلانه قانون آیین دادرسی کیفری ایران

دادرسی عادلانه در شوراهای حل اختلاف را می توان به عنوان روح یک نظام قضایی و کیفری سالم و عدالت خواه دانست، زیرا بدون تصور اینکه فرآیند عادلانه ای برای رسیدگی به دعاوی کیفری وجود داشته باشد نمی توان انتظار داشت که عدالت در نهایت محقق شود. نظام کیفری ایران که برگرفته از آرمان های مصرح در قانون اساسی و همچنین مبانی فقهی می باشد در پی ایجاد یک دادرسی عادلانه بوده است. اصول کلی حاکم بر حقوق ملت در قانون اساسی و همچنین مقرره های بین المللی و تعالیم اسلامی از جمله توجیهات حرکت نظام کیفری به طرف ایجاد سازوکارهای دادرسی عادلانه می باشد؛ در تحقیق حاضر ضمن بررسی مبانی و ریشه های دادرسی عادلانه سعی بر آن است تا مفاهیم مشابه مورد واکاوی قرار گرفته و اهداف اصلی تحقیق معین شود؛ همچنین در مرحله بعدی به دنبال بررسی جلوه های بارز و پیش بینی شده دادرسی عادلانه در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ می باشیم تا از این رهگذر با پیشرفت های نظام کیفری ایران آشنا گردیم؛ از جمله اهداف دیگر این تحقیق بررسی نوآوری های جدید در راستای دادرسی عادلانه است که در قوانین کیفری قبلی نبوده یا کمتر بدان ها پرداخته شده است می باشد. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که قوانین کیفری ایران از جمله قانون آیین دادرسی کیفری ایران با پیشرفت هایی که حاصل تجربیات سیستم قضایی و تاثیر اندیشمندان این حوزه است و همچنین تاثیرپذیرفتن از مقرره های بین المللی در زمینه دادرسی عادلانه دست به تغییراتی در این قانون در سال ۱۳۹۲ زده است و نوآوری هایی در این زمینه قابل مشاهده است. از جمله مهمترین این نوآوری ها عبارت اند از: برابری امکانات دفاع یا تساوی سلاح ها، حق دسترسی به پرونده تحقیقات مقدماتی، تجویز حق داشتن وکیل بدون محدودیت، دادرسی تفکیکی، تشکیل دادسرا ویژه اطفال و تشکیل ضابطین ویژه بانوان در مرحله تحقیقات مقدماتی و دادرسی و در مرحله محاکمه نیز جلوه هایی نظیر تفهیم اتهام به متهم در زمان بازداشت، حضور وکیل در مرحله تحت نظر، حق برخورداری از بی طرفی در دادگاه، محدودیت تحت نظر قرار دادن متهم از سوی ضابطان، محدود شدن استفاده از قرار بازداشت موقت، تعمیم قواعد تخفیف مجازات در صدور قرار بازداشت موقت خسارت زدایی از متهم بازداشت شده بیگناه، در زمره نوآوری های قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ می باشد که قابل شناسایی و بحث است که در این تحقیق مورد توجه قرار گرفته اند.

Keywords:

دادرسی عادلانه , نوآوری های قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲ , مرحله تحقیقات مقدماتی , مرحله صدور حکم