فاطمه شریفی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شاهد، ایران
شهلا خلیل الهی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شاهد، ایران

یکی مسائل مهم در تحلیل و بررسی شعر، نقش زن در شعر است. بر اساس همین رویکرد تبیین و تحلیل شخصیت زن در آثار ادبی ایران و فرانسه در آفرینش های آرتور رمبو و پروانه نجاتی در این پژوهش واکاوی می شود. بدین منظور با مراجعه به منابع کتابخانه ای، و بررسی و جستجو به روش اسنادی - توصیفی، تحلیل کیفی و کمی انجام گرفت. نجاتی در اشعارش بستری برای بیان دغدغه های فلسفی و اجتماعی فراهم می یابد. در کلام او نمی توان واژگانی و عباراتی که دال بر جنسیت او داشته باشد، یافت. در حقیقت کفه محتوای عمیق و دغدغه مندی شاعر بر زبان و ساختار زبانی و جنسیت و مسائل جسمانی و شخصی می چربد. اما در لایه هایی پنهان می توان پرداخت زنانه را در لایه های پردازش محتوا و مضامین متعالی یافت. از میان نقش های انسانی زن به نقش همسری و مادری توجهی مبذول دارد و صبوری و دعای خیر خواهانه مادران ستایش می کند. به سیرت زیبا زنان تاکید دارد تا جنبه های صوری و جسمانی و ظاهری زن. با توجه به نیازهای حقیقی و فطری، زنان را به استحکام بنیاد خانواده عفت و خویشتن داری دعوت می کند. بزرگ زنانی چون حضرت فاطمه و حضرت زیبنب سمبل صبر و استقامت می ستاید و بانوان را به الگوی قرار دادن اینان خواستار است. اما در ادبیات غرب، خصوصا ادبیات فرانسه نگاهی دگرگونه به زن می شود. رمبو، شاعر سمبولیست فرانسوی در سده نوزده و پدر شعر نو اروپا، اشعار و زندگی او الهام بخش بسیاری از نویسندگان است. وی دو نگرش مختلف به زن دارد؛ نگرش زیباخواهانه و آرمانی؛ نگرش منفی. در این میان نگرش منفی او غالب است. این رویکرد ضد زن بودن او به نظر می رسد در ارتباط با زندگی مادر سالارانه رمبو باشد که در بسامد نقش هایی چون ملکه، شاهدخت، شاهبانو به خوبی در اشراق ها و دیگر کتب ایشان نمایان می شود.

ادبیات منظوم، شخصیت زن، پروانه نجاتی، آرتور رمبو