محسن سیفی - استادیار زبان و ادبیات عربی،دانشگاه کاشان
عسکر مالک - دانش آموخته دکتری دانشگاه کاشان
علی بشیری - استادیار زبان و ادبیات عربی،دانشگاه کاشان

زبان شناسی نقش گرا از رویکردهای مهم نظری در زبان شناسی است که در آن نقش های اجتماعی و بافتی زبان مورد تاکید قرار می گیرد.در این رویکرد،دستور نظام مند که مایکل هلیدی و رقیه حسن آن را رشد و توسعه دادند به بررسی انسجام متنی و عوامل شکل گیری آن می پردازد که در میان آنها«ارجاع»جایگاه مهمی دارد.این پژوهش می کوشد تا بر اساس زبان شناسی نقش گرا به واکاوی ارجاع و بسامد سنجی آن در دعاهای(۲، ۲۱، ۲۵، ۳۷، ۵۰، ۵۲) صحیفه سجادیه بپردازد تا زیبایی های عنصر انسجام ارجاع در کلام امام سجاد(ع) برای مخاطبان روشن گردد.با بررسی و تحلیل این شش دعا مشخص گردید که امام سجاد (ع) با قدرت فصاحت و بلاغت بی بدیل و اندیشه الهی برتر خود، ارزش های اخلاقی و تعالیم اسلامی را در قالب تعبیرات و کلمات منسجم بیان کرده است. جملات صحیفه سجادیه توسط همین ارجاعات، زنجیروار به یکدیگر مرتبط و متصل هستند و در سایه ارجاع های موجود، متن زبور آل محمد منسجم گشته است. بسیاری از ابزارهای انسجام متنی علی الخصوص ارجاع در این متن دینی و دعایی حضور فعال و چشم گیری دارد و ساختار متن صحیفه سجادیه را متصل، متحد، سلیس، روان، منسجم و یکپارچه ساخته است. این پیوستگی و هماهنگی حاصل از عناصر انسجام موجب تاثیرگذاری، جذابیت و ماندگاری این متن شده است.

زبان شناسی نقش گرا, ارجاع, انسجام, صحیفه سجادیه