تبیین عوامل و موانع توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در دگردیسی فضا و مکان شهری

بیان مسئله: بنیان های نظری توسعه ICT، با تمرکز بر مفهوم نامکانی و نازمانی دنبال می شوند. با این حال نتایج ایت نظریه ها، شواهد بسیاری در خصوص بروز تاثیرات متفاوت و متناقض ICTs بر فضا و مکان شهری در بستر شهرها را بیان می کند. ازاین رو به منظور یافتن ماهیت و جهت گیری تغییرات ناشی از توسعه ICT در شهر، سوال اصلی مقاله حاضر، یافتن مولفه های اثرگذار بر توسعه این نوع فناوری ها است. بنابراین سوال های تحقیق به منظور یافتن موارد ذیل تنظیم شده اند: ۱) مقوله های اصلی توسعه ICT موثر بر شهر و فضا و مکان شهری؛ ۲) مولفه های تقویت کننده توسعه ICT ۳) مولفه های محدودکننده توسعه ICT ۴) چگونگی ارتباط مولفه ها با مقوله ها.هدف: شناسایی عوامل و مولفه های اثرگذاری ICT بر شهر و فضا و مکان شهری و چگونگی این اثرگذاری و یافتن رابطه آن ها با مقوله ها، به منظور سیاست گذاری شهری تعیین شده است.روش: این پژوهش با روش کیفی مصاحبه از نخبگان به تعداد ۱۵ نفر از متخصصان رشته های شهرسازی، جامعه شناسی و جغرافیای شهری تا حصول اشباع نظری، به صورت نیمه ساختاریافته، بر اساس پرسشنامه باز، انجام شده است.یافته ها: حاکی از وجود ۶ مقوله اصلی (ارزشمندی مکان فیزیکی، مفهوم جدید زمان و مسافت، توسعه شهری مطلوب فناوری محور، آزادی فعالیت ها از مولفه مکانی، جایگزینی فعالیت های حضوری، ترافیک مطلوب شهری) مستخرج از ادبیات نظری، و ۴ بعد (اجتماعی، سیاسی-اقتصادی، کالبدی و زیرساختی)، ۳۶ مولفه اصلی و ۱۲۱ زیرمولفه در قالب دو ویژگی تقویت کنندگی (۶۴ مولفه) و محدودکنندگی (۵۷ مولفه) توسعه ICT است. بر این اساس، سیاست گذاری منتج از این دو رویکرد، بر نظام شهرسازی شهرها تاثیرگذار است، و به طورقطع نظام مدیریت و برنامه ریزی شهری شهرهای ایران را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.نتیجه گیری: پژوهش حاضر تلاش می کند عوامل، مولفه ها و سیاست های اثرگذار ICT بر فضا و مکان شهری را در دو راستای بازدارندگی و پیشران در قالب ماتریس های مفهومی چندگانه که گویای دسته بندی آن ها است، ارائه دهد.

Keywords:

فناوری اطلاعات و ارتباطات , فضا و مکان شهری , مولفه , سیاست بازدارنده , سیاست پیشران