جهانبخش ثواقب - استاد تاریخ، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
فریده مروتی - دانش آموخته دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
سروش آزادبخت - دانش آموخته دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، کارشناس معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

شکل­ گیری نظام­ های سیاسی همواره با حضور و قدرت­ نمایی نظامیان در عرصه پیکار پیوند داشته است. توانایی­ های نظامیان و روحیه سلحشوری آنان در حمایت از خاندان­ های حکومت گر، موجب استقرار قدرت سیاسی در آن خاندان و ثبات نظام سیاسی مستقر می­ شد و سپس با خنثی­ سازی تهدیدات بیرونی (تهاجم دشمنان) و طغیان­ های داخلی، به تثبیت و تداوم آن مدد می­ رساند. در آغاز دولت صفویه نیز نظامیان چه در تاسیس نظام سیاسی و به قدرت رساندن اسماعیل و چه در تثبیت و تداوم قدرت و دولت او، نقش موثری داشتند و از کنش­گران اصلی به­ شمار می­ آمدند. در این پژوهش با طرح این پرسش که نظامیان قزلباش چه نقشی در مدیریت جنگ­ ها و تاسیس و تثبیت حکومت شاه اسماعیل اول صفوی (۹۰۷-۹۳۰ه.ق./ ۱۵۰۱- ۱۵۲۴م.) داشته­ اند؛ به­ روش توصیفی- تحلیلی و براساس داده­ های منابع کتابخانه­ ای به دنبال بررسی نقش این نیروی ایلی در جنگ­ ها و استقرار و تثبیت حکومت نخستین پادشاه سلسله صفویه است. یافته­ های پژوهش نشان داده است که نظامیان قزلباش با مشاوره­ های نظامی، حضور موثر در جنگ­ ها علیه حکام داخلی و قدرت­ های همسایه و سرکوب حرکت­ های مخالف، یکی از ارکان اصلی استقرار، تثبیت و تداوم­ بخشی قدرت شاه اسماعیل اول بوده اند.

شاه اسماعیل اول, نظامیان, قزلباش, جنگ , حکومت صفوی