بررسی ویژگی های هیدروشیمایی و منشا یون ها در آبخوان ساحلی دشت عجب شیر با استفاده از نسبت های یونی و تحلیل عاملی

دشت عجب شیر یکی از مناطق فعال کشاورزی شمال غرب کشور است که نیاز آبی آن از منابع آب زیرزمینی تامین می شود. آب های زیرزمینی اغلب دارای ترکیباتی از منشاء های مختلفی هستند. تعیین منشا املاح موجود در آب، در مواردی که احتمالا دو یا چند عامل همزمان در افزایش املاح تاثیرگذار هستند؛ می تواند در مدیریت و اتخاذ تدابیر لازم جهت حفاظت و بهره برداری از منابع آب موثر باشد. در این پژوهش، ترکیب شیمیایی آب، فرایندهای حاکم بر ژئوشیمی آن و منابع شوری آبخوان ساحلی دشت عجب شیر مورد ارزیابی قرار گرفته است. در راستای تفکیک خصوصیات هیدروژئوشیمیایی آبخوان، از منابع آب زیرزمینی نمونه برداری شده و مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفت. نسبت های یونی محاسبه شده، همراه با نمودارهای ژئوشیمیایی ضمن تایید فعال بودن واکنش های تبخیر و تبلور و واکنش آب-سنگ در آبخوان، نشان دهنده تاثیر انحلال رسوبات تبخیری، فرایندهای تبادل یونی و تاثیر فعالیت های انسانی بر کیفیت آب زیرزمینی دشت عجب شیر است. بر اساس نتایج حاصل عواملی از جمله تبادل یونی، نفوذ آب شور از شورابه های تبخیری، پلایاهای امروزی، شسته شدن املاح از لایه های رسی_نمکی و تبخیر از منابع آب زیرزمینی انتهای دشت می تواند از دلایل شوری این آبخوان باشند. مدل عاملی به کار رفته برای ۴ عامل و ۱۲ متغیر مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این تحلیل عاملی نشان دهنده آن است که این عامل ها حدود۸۹% از کل میزان اشتراک را در بر دارند. به طوری که از این مقدار ۳۵/۴۶% به وسیله عامل یک، ۶۵/۲۵% توسط عامل دو، ۱۷% توسط عامل سه و ۱۱% به وسیله عامل چهار تبیین می شود.

Keywords:

عجب شیر , هیدروشیمی , تبخیر , تحلیل عاملی