طاهره زمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیابان زدایی/ دانشگاه ایلام
حاجی کریمی - دانشیار دانشکده کشاورزی- دانشگاه ایلام
محسن توکلی - استادیار دانشکده کشاورزی- دانشگاه ایلام
صادق علیمرادی - کارشناس شرکت آب منطقه ای ایلام

مدیریت منابع آب به ویژه آب های زیرزمینی، در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت خاصی برخوردار است. عوامل مختلف طبیعی و انسانی در چند دهه اخیر باعث ایجاد شرایط بحرانی و افت سطح آب های زیرزمینی در بیشتر مناطق کشور از جمله دشت مهران استان ایلام شده است. هدف از این مطالعه بررسی عوامل موثر بر افت آب زیرزمینی در دشت مهران است. برای این منظور، از آمار سطح آب ۲۳ حلقه پیزومتر موجود در منطقه طی یک دوره ی ۲۰ ساله (۹۴-۱۳۷۴) استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار ArcGIS با روش Kriging Ordinary (کریجینگ معمولی)، نقشه ی هم افت برای منطقه ترسیم شد. هیدروگراف واحد آب زیرزمینی نیز برای محدوده دشت به دست آمد. نتایج نشان داد که سطح آب زیرزمینی در منطقه کاهش داشته است. نقشه ی هم افت بیانگر این بود که بخش های مختلف دشت افتی بین ۱ تا ۳۲ متر داشته اند و مناطق با افت بیشتر منطبق بر منطقه ی تمرکز چاه های بهره برداری است. هیدروگراف تراز آب زیرزمینی نیز نشان داد که در طی ۱۸ سال به میزان ۲/۱۶ متر یعنی به طور متوسط هر ساله ۹۰ سانتیمتر سطح آب کاهش یافته است. مهم ترین عوامل موثر بر افت آب زیرزمینی در دشت مهران افزایش تعداد چاه های بهره برداری (برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی) و تاثیر خشک سالی های متوالی و در نتیجه کاهش تغذیه آبخوان تعیین گردید.

افت آب زیرزمینی, هیدروگراف, برداشت بی رویه, دشت مهران, استان ایلام