سید احمد حبیب نزاد - دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
زهره حق پناهان - دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

تقویت و تعمیق حوزه ابتکارات تقنینی و نگارش پیش نویس متن قانون، ظرفیت قابل توجه و پیچیده ای است که می تواند در مواجهه با چالش های حوزه قانون گذاری، به عنوان راهکاری پیشگیرانه در خدمت وضع قوانین مطلوب قرار گیرد. با وجود این، به دلیل پیچیدگی و درهم تنیدگی مولفه های حوزه یادشده، برخورداری از چنین ظرفیتی در عمل آسان نبوده، نیازمند ملاحظه دقیق عناصر مرتبط، محاسبات واقع بینانه و قابل اجرا، خرد عملی و توانمندی بسیاری است. مطابق با مستندات موضوعی ارائه شده، روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است. هدف موردنظر آن نیز مطالعه فرایند تدوین ابتکارات تقنینی و برشماری مولفه های موثر در نگارش ابتکارات تقنینی و برجسته سازی مولفه مخاطب قانون است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که اولا درنظر داشتن مولفه مخاطب قانون در هنگام نگارش پیش نویس متن قانون به منظور تنظیم متون ساده، روشن، دقیق، صحیح، شفاف و غیرمبهم، هم موجب تشخیص چگونگی قالب و محتوای قانون می شود و هم میزان اجرای قانون از سوی مخاطبان را قابل پیش بینی و امکان پذیر می سازد. ثانیا تا جایی که به حوزه تهیه و نگارش ابتکارات تقنینی مربوط می شود، قانون گذاری مطلوب در مقابله با چالش عدم اجرای قوانین، نیازمند ارزیابی ها و سنجش های دقیق و واقعی از حوزه اجرای قوانین، شرایط، الزامات اجرا و به خصوص شناخت هرچه بیشتر مخاطبان قانون است و به این ترتیب، در این راستا لازم است تا با بررسی مولفه های حوزه نگارش ابتکارات تقنینی، هم اهمیت مولفه مخاطب قانون لحاظ گردد و هم نقش دیگر مولفه ها و چگونگی تاثیر آنها در کیفیت پیش نویس متن قانون با تمرکز بر مخاطب قانون مد نظر قرار گیرد.

ابتکار تقنینی, اجرای قانون, پیش نویس متن قانون, مخاطب قانون, مطالعات تقنینی