سیدحسین ملکوتی هشجین - دانشگاه تبریز
یوسف رضایی - دانشگاه تبریز

سوال یکی از ابزارهای نظارت اطلاعی نهاد قانون گذاری است که زمینه آگاهی نمایندگان مردم را از عملکرد قوه مجریه فراهم می سازد. در نظام های پارلمانی و نیمه ریاستی طرح سوال نمایندگان از مقامات عالی قوه مجریه در مقایسه با دیگر ابزارهای نظارتی نمود بارزتری دارد. در انگلستان به عنوان خاستگاه نظام پارلمانی، مجلس عوام انگلستان کارکرد مهمی را در فرایند طرح سوالات مختلف از وزیران و نیز نخست وزیر ایفا می کند. در مجلس شورای اسلامی ایران نیز امکان طرح سوال نمایندگان از هر یک از وزیران و یا رئیس جمهور هم در قانون اساسی و هم در آیین نامه داخلی مجلس پیش بینی شده است. فرایند طرح سوال و آثار آن در دو نظام حقوقی متفاوت است. درحالی که در مجلس عوام انگلستان به لحاظ کمیت طرح سوال از سوی نمایندگان و پاسخگویی مقامات ذی ربط جلوه قابل توجهی دارد، در ایران ضمانت اجرای شدیدتری مقرر شده است؛ به نحوی که در خصوص رئیس جمهور درنهایت به ارجاع امر به قوه قضائیه و در خصوص وزراء به طرح استیضاح منجر می شود. نگارندگان این نوشتار با رویکردی مقایسه ای و با روش توصیفی- تحلیلی ابعاد مختلف پرسشگری از مقامات عالی قوه مجریه در مجلس شورای اسلامی و مجلس عوام انگلستان را واکاوی خواهند کرد.

رئیس جمهور, سوال, مجلس شورای اسلامی, مجلس عوام, نخست وزیر, وزرا