بررسی وضعیت حقوقی نظریه تملیک از طریق تعهد یک جانبه در فقه و حقوق ایران

انتقال مالکیت غالبا به وسیله توافق دو اراده آزاد تحقق می پذیرد و این امرکه بتوان با اراده انشایی یک طرف، مالی را به دیگری منتقل نمود، به نحوی که بدون اعمال اراده منتقل الیه آن مال، وارد ملکیت و دارایی وی شود، به دلیل تعارض با استقلال و آزادی افراد مورد اقبال واقع نشده است. تامل درآثار مکتوب فقها نیز بیانگر این است که، به رغم وجود مخالفت­های­صریحی که در باب پذیرش «تملیک از طریق­تعهد یک­جانبه» عنوان شده است، این موضوع امری نامعهود نیست و می­توان رد پای­ آن­ را در مصادیقی چون، وصیت تملیکی، جعل ملک­ به صورت شرط نتیجه، شیربها و برخی دیگر از نهادهای فقهی یافت. از نظربرخی نویسندگان­ حقوق مدنی ایران نیز، قانون مدنی همچون نظر مشهور فقها اراده انشایی یک طرف را به طور ابتدایی در ایجاد ملکیت برای دیگری، خلاف قاعده می داند و جز در موارد استثنایی آن را طرد می نماید؛ اما این­که این نظر تا چه اندازه در سیستم حقوقی ایران پذیرفته شده، قابل تامل است. مقاله حاضر ضمن بررسی آراء فقها درمورد پذیرش یا عدم پذیرش تملیک از طریق تعهد یک ­جانبه و نقد دلایل آنان، امکان پذیرش ­چنین تملیکی را در حقوق موضوعه مورد بررسی قرار می دهد.

Keywords:

واژه های کلیدی: تملیک قهری , وصیت تملیکی , شرط تملیک به نفع شخص ثالث , اصل عدم ولایت