فاطمه شیرالی - دانشگاه الزهرا- دانشجو
امیر محمد شیخ نوری - دانشگاه الزهرا

خاطره­نگاشته­ها به لحاظ دربردارندگی مطالب بکر و دیدگاه­های متنوع از جایگاه خاصی در مطالعات تاریخ معاصر ایران برخوردارند؛ ازجمله در مطالعه­ی ابعاد مختلف رویدادهایی نظیر اشغال ایران توسط متفقین در جنگ جهانی اول، به خاطره­نگاشته­ها به عنوان یکی از منابع عمده می­توان نگریست. به­رغم اعلان بی­طرفی از سوی ایران در این مقطع، قوای روس و انگلیس دست به اشغال گسترده­ی کشور زدند؛ شدت گرفتن احساسات ضد اجنبی ایرانیان در این ایام، شکل­گیری کانون­های مبارزاتی نظیر کانون غرب ایران را در پی داشت که به لحاظ حضور بسیاری از رجال سیاسی کشور در آن تحت عنوان جنبش مهاجرت و راهبری تحرکات ضد متفقین، تقریبا به مهم­ترین کانون ضد متفقین تبدیل شد تا جایی که غالب خاطره­نگاشته­های به جا مانده از این مقطع، اشاراتی مفصل و یا مجمل به آن داشته­اند. بر این اساس تاثیر متغیری چون گرایش سیاسی خاطره­نگاران بر بازتاب رویدادهای این کانون، مهم­ترین مساله­ای است که این پژوهش در صدد پاسخ­گویی به آن است.یافته­های پژوهش، حاکی از آن است که گرایش سیاسی خاطره­نگاران در شکل­گیری زاویه­دید آن­ها تاثیر مستقیم داشته و در واقع تاثیر این متغیر موجب شکل­گیری روایت­های مستقل از سوی خاطره­نگاران دموکرات­ و اعتدالی شده است؛ امر مسلم آن­که انجام مطالعاتی ازین دست، فارغ از نظرداشت عوامل و متغیر­هایی نظیر دیدگاه سیاسی راویان خاطرات، ناقص می­نماید؛ لذا در این پژوهش بر آن هستیم تا با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی تاثیربخشی گرایش­ها و دیدگاه­های سیاسی نگارندگان خاطرات بر نحوه­ی انعکاس رویدادهای کانون تقابل غرب ایران با متفقین بپردازیم.

جنگ جهانی اول, کانون تقابل غرب ایران, متفقین, خاطره نگاشته ها, دولت موقت مهاجرین