قربانعلی دزواره - دکترای مهندسی عمران- مهندسی محیط زیست، پژوهشکده محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس
تقی عبادی - دانشیار دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
سارا عباسی بنهنگی - کارشناس ارشد رشته مهندسی عمران- محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
جواد توکلی طرقی - مدیر مجتمع کارخانجات ذوب آهن نطنز و فولاد نطنز، نطنز، ایران

صنایع و کارخانجات ذوب آهن و فولاد در سرتاسر جهان پسماندهای متنوعی را تولید می کنند. غبار کوره قوس الکتریکی یکی ازپسماندهای مهم در فرآیند تولید فولاد است که به طور مدوام و در مقیاس بالایی در حال تولید است. از روشهای مرسوم برایبی خطرسازی این نوع پسماندها تثبیت و جامدسازی است. در فرآیند تثبیت و جامدسازی پسماندهای موجود با استفاده ازهم بندکننده هایی مانند سیمان، آهک، پوزولان و ژئوپلیمر ترکیب شده و بدین طریق مواد زائد تثبیت و بیحرکت می گردند. قابلیتاستفاده برای طیف وسیعی از ترکیب های مختلف آلاینده ها، سهولت کاربرد و اقتصادی بودن برای مقادیر زیاد پسماند، باعث استفادهروزافزون این روش در حوزه محیط زیست شده است. در تحقیق حاضر از غبار کوره قوس الکتریکی شرکت ذوب آهن نطنز به عنوانپسماند غالب برای فرآیند تثبیت و جامدسازی در بتن استفاده شد و با توجه به درنظرگیری کاربرد بتن تولید شده در صنایعساخت بلوک و جدول های خیابانها آزمایش های مربوطه بر روی نمونه های جامدسازی شده صورت گرفت. لازم به ذکر است کهغبار مذکور جایگزین پرکننده (فیلر) سنگدانه های بتن شده است. سپس غبار با نسبت ۲ تا ۱۵ درصد وزنی سیمان، جایگزینبخش ریزدانه سنگدانه ها شده و پس از ساخت، نمونه های بتنی مورد آزمایش های مقاومت فشاری و خمشی، نفوذپذیری و آزمایشنشت آلاینده های فلز سنگین قرار گرفتند. نتایج آزمایش های مقاومت فشاری و خمشی نشان داد که با افزایش درصد غبار دربتن، مقاومت ۷ روزه بتن به دلیل تاخیر در فرآیند گیرش بتن در حضور غبار کوره کاهش می یابد اما درمقاومت ۲۸ روزه با افزایشمقاومت مواجه هستیم. با توجه به ساختار ریزدانه غبار، با افزایش جایگزینی آن در سنگدانه میزان نفوذپذیری نیز کاهش یافت.بدین ترتیب افزایش میزان غبار از لحاظ افزایش میزان دوام بتن تولیدی در شرایط محیطی مختلف اثر مثبتی دارد. نتایجآزمایش های نشت آلودگی نشان داد که با افزایش غبار به دلیل کاهش مقدار pH میزان نشت آلاینده های فلز سنگین افزایش می یابد.

تثبیت و جامدسازی، غبار کوره قوس الکتریکی، پسماندهای صنایع فولادی، نشت فلزات سنگین