مهراب صادق نیا - عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب

ادیان جدید، معنویتهای دینی جدید، و یا »جنبشهای نوپدید دینی« از دهه ۱۹۶۰ تا کنون موضوع مهمی برای حوزه های مختلف علمی هستند. این ادیان تو جه بسیاری از محق قان و پژوهشگران مختلف را درزمینه های مختلف جامعه شنا سی، روان شناختی و الهیات و ... به خود معطوف دا شته اند. رویکردهای الاهیاتی این جنبشها را انحراف و بدعت و دروغ توصیف میکنند و با همین منطق با آنها مبارزه میکنند؛ در حالی که رویکردهای جامعه شناختی و روانشناختی به این پدیده ها به مثابه اموری عینی و واقعیت اجتماعی روبرو میشوند و به همین دلیل آنها را بیشتر جنبش اجتماعی میخوانند تا فرقه و دین مجعول. جامعه شناسان معتقدند که این جنبشها در دنیای مدرن دارای کارکرد هستند. وضعیت دین در دنیای مدرن و نیز اصلاحات دینی، فردگرایی، علم گرایی، التقاط گرایی و چندپارگی هویتی سبب شده ا ست که نقش دین نهادی با چالش روبرو شود و در نتیجه این معنویتها پدید بیایند. بر ا ساس منطق کارکردی، تا وقتی که این جنبشها کارکرد دارند و از سودمندی اجتماعی برخوردارند، تلاش برای نقد محتواییشان آنها را بی اعتبار نمیکند. زیرا انسان مدرن بر خلاف انسان روزگار سنت، بیش از آنکه به اصالت باورداشت هایش اندیشه کند به سودمندی آنها فکر میکند.

معنویتهای جدید، ادیان جدید، مدرنیته، جنبشهای دینی.