علی مصلح - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زیست شناسی ، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
جمیل واعظی - دانشیار، گروه زیست شناسی ، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
عاطفه پیرانی - استادیار، گروه زیست شناسی ، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
زهراسادات طباطبائی نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زیست شناسی ، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

در این مطالعه ریز ریخت شناسی دانه گرده در زیر گونه های Ziziphora clinopodioides Lam. بررسی شد. هدف از ا ین مطالعه استفاده از صفات قابل بررسی در دانه گرده برای شناسایی و تمایز زیر گونه ها است . دانه ی گرده زیر گونه ها از نمونه های هرباریومی دانشگاه فردوسی مشهد، به روش Erdtman استولایز شدند. سپس عکس برداری با میکروسکوپ نوری و میکروسکوپ الکترونی نگاره انجام شد. صفاتی کمی مانند: طول محور قطبی (P)، طول محور استوایی (E)، نسبت طول محور قطبی به طول محور استوایی ، ضخامت اگزین ، میانگین بیشترین طول لومن ، فاصله بین دو لومن و صفات کیفی مانند: شکل دانه گرده و تزئینات سطح اگزین مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد دانه گرده در زیرگونه های مورد مطالعه به صورت شش شیاری ، منفرد، جور قطب و تزیینات سطح اگزین دو بار شبکه ای است . همچنین نتایج حاصل از آنالیز دادههای مربوط به صفات دانه گرده نشان داد که صفاتی مانند ضخامت اگزین ، فاصله بین دو لومن و تزیینات سطح اگزین تفاوت معنی داری را در بین زیرگونه ها نشان ندادند ولی سایر صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری را نشان دادند و میتوانند در تفکیک زیرگونه های مورد بررسی حائز اهمیت باشند.

کاکوتی کوهی ، میکروسکوپ الکترونی ، دانه گرده، Erdtman