فرشته حسن نیا - گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور تهران
حسن برزگر - گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور تهران

کانسار آهن جلال آباد در ۳۸ کیلومتری شمالغرب زرند و از نظر موقعیت جغرافیایی در عرض ۳۱°۰۰´۱۲ و طول ۲۵°۵۶´۴۲ واقع شده است. عمده سنگهای ولکانیکی در منطقه ریوداسیت تا آندزیت و سنگهای ولکانوکلاستیک شامل توف و ایگنمبریت است. سنگهای آذرین مافیک (دیاباز) موجود در منطقه جلال آباد با سنگهای موجود در منطقه آهندار بافق شباهت زیادی دارند و از نظر سنی به کامبرین زیرین نسبت داده میشود که همراه سنگهای ولکانیکی و رسوبی کامبرین زیرین (گروه ریزو و دزو) مشاهده میشوند. بررسیهای سطحی و مطالعه مقاطع نازک از مغزه های حفاری در منطقه نشان میدهد که آهکهای دولومیتی در سطح و ماسه سنگها، سیلتستون و سیلتستونهای ماسه ای در بخشهای عمیق محدوده رخنمون دارند. از مهمترین کانه های تشکیل دهنده توده معدنی میتوان به مگنتیت و هماتیت اشاره کرد. روابط بافتی میان کانه های موجود و پدیده مارتیتی شدن در مقاطع صیقلی گویای دگرسانی است و تبدیل دو طرفه کانه های مگنتیت به هماتیت، گوتیت و لیمونیت میباشد که نشان دهنده شرایط متفاوت محیطی از نظر دما، pH و Eh میباشد. کانیهای کلسیت و دولومیت زمینه سنگ آهن در آهکهای دولومیتی است. بررسی تغییرات ژئوشیمیایی عناصر کمیاب نشان میدهد که عیار تیتانیوم و وانادیوم کمتر از ۶۰۰۰ppm در کانسار جلال آباد میباشد که با استفاده از نمودارهای عناصر کمیاب این کانسار در محدوده کانسارهای هیدروترمال - ماگمایی (آهن آپاتیتی) و آتشفشانی - رسوبی قرار میگیرد. تغییرات ژئوشیمیایی نسبت عناصر کمیاب ۲۵/۴۴ ppm)Co/Ni تا (۵۰/۲۲ppm نشان میدهد که کانسار آهن جلال آباد منشا هیدروترمال دارد.

کانسار آهن، جلال آباد، گروه ریزو و دزو، هیدروترمال