عطا شاکری - گروه زمین شناسی کاربردی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی
فاطمه هاشم آبادی - کارشناسی ارشد زمین شناسی زیستمحیطی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی
میثم رستگاری مهر - گروه زمین شناسی کاربردی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی
امیرحسین روشنک منش - کارشناسی ارشد زمین شناسی زیستمحیطی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی

این پژوهش با هدف مطالعه آلودگی، منشاءیابی و ارزیابی ریسک سلامت عناصر بالقوه سمناک (آلومینیم، آرسنیک، کادمیم، کبالت، کروم، مس، آهن، منگنز، مولیبدن، نیکل، سرب، آنتیموان، وانادیم و روی ) در غبارهای مدارس ابتدایی مناطق ۱۲، ۱۳ و ۱۸ کلانشهر تهران انجام شد. ۲۷ نمونه غبار (شامل ۱۷ نمونه از داخل کلاس و ۱۰ نمونه از محوطه مدرسه) برداشته شد و غلظت فلزات سنگین با طیفسنج جرمی پلاسمای جفتیده القایی (ICP-MS) اندازه گیری شد. محاسبه ضریب غنی شدگی و فاکتور آلودگی نشان داد که عناصر مس، روی، آنتیموان و سرب بیشترین غنیشدگی و آلودگی را نسبت به دیگر عناصر دارند. براساس تحلیل مولفه اصلی، علاوه بر منشا زمین زاد برخی عناصر، ترافیک، استفاده از عناصر در قطعات خودرو و پوشش آسفالتها به عنوان عوامل انسان زاد اصلی تعیین شدند. بررسی شاخص خطر سلامت نشان داد آرسنیک، مس، نیکل، سرب و روی ترتیب مشابهی از خارج قسمت خطر (HQ) را در کودکان و بزرگسالان نشان دادند در حالی که این شاخص برای کروم و منگنز ناشی از تماس پوستی در بزرگسالان بیش از کودکان بود. همچنین شاخص خطر (HI) در تمام عناصر برای کودکان بیشتر از بزرگسالان است. در غبار بیرونی شاخص خطر برای عناصر سرب و کروم در کودکان بیش از یک است و سلامتی کودکان را تهدید میکند.

فلزات سنگین، غبار، ریسک سلامت، تهران