غلامرضا مقامی مقیم - عضوهیات علمی دانشکده علوم زمین
سعید رضا اسلامی - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه دامغان

اینسلبرگ ها اشکال ویژه نواحی بیابانی هستند که چهره خاصی به مورفولوژی این مناطق می دهند. مطالعه این اشکال از نظرگردشگری، تغییرات اقلیمی و عمران منطقه ای ضروری است. دربین عوامل موثر در شکل گیری اینسلبرگ ها، نقش تکتونیک و در بین فعالیت های تکتونیکی نقش گسل ها مهمتر به نظرمی رسد. در این تحقیق که با روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای و با هدف مطالعه اینسلبرگ های دشت صفی آباد انجام شد ما با شناسایی ۲۰ اینسلبرگ به این نتیجه رسیدیم، که فعالیت گسل های منطقه در دوره میوسن، ارتفاعات پشت بهرام هسته اولیه اینسلبرگ های این دشت را به وجود آورده است. در این دشت شش گسل از نوع راندگی در امتداد شمال غربی- جنوبشرقی و شیب بین ۳۰ تا ۵۰ درجه وجود دارد. این گسل ها با جابجایی و ارتفاع دادن به سازندهای زمین شناسی شرایط اولیه شکل گیری اینسلبرگ ها را فراهم نموده اند. تاثیر گسل های در شکل گیری اینسلبرگ های این دشت یکسان نیست، در قسمت شمالی به دلیل تقابل گسل ها و فرایندهای فرسایشی، تیپیک ترین اینسلبرگ ها شکل گرفته اند. در قسمت میانی به دلیل برتری فعالیت های تکتونیکی اینسلبرگ ها حالتی خشن و صیقل نیافته ای دارند و در قسمت جنوبی به دلیل برتری فرسایش اینسلبرگ های صیقل یافته ای به وجود آمده اند. علاوه بر گسل های دشت صفی آباد، فعالیت گسل های ارتفاعات آلاداغ در همسایگی شمالی این دشت از طریق تاثیر گذاری بر حوضه آبریز رودخانه گراتی بر اینسلبرگ های این دشت اعمال شده است.

اینسلبرگ, دشت صفی آباد, مورفولوژی, رودخانه کال گراتی, تکتونیک