مرجان سقلی - گروه علوم و صنایع غذایی، واحد گنبد کاووس، دانشگاه آزاد اسلامی، گنبد کاووس، ایران
حمید بخش آبادی - گروه علوم و صنایع غذایی، واحد گنبد کاووس، دانشگاه آزاد اسلامی، گنبد کاووس، ایران
راحیل رضایی - گروه علوم و صنایع غذایی، واحد گنبد کاووس، دانشگاه آزاد اسلامی، گنبد کاووس، ایران
محمود فرمانی - مدیرکل سازمان ملی استاندارد استان گلستان، ایران

محدودیت اصلی استخراج روغن با پرس میزان بالای روغن باقیمانده در کنجاله است. بنابراین اخیرا تکنیک هایی از قبیل استخراج با فراصوت و ریز موج در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است. هدف از این مطالعه بررسی کاربرد پیش تیمار ریزموج-فراصوت در استخراج روغن از دانه های آفتابگردان بود. دانه ها در ابتدا تحت تاثیر پیش تیمار ریزموج با زمان های مختلف فرایند (۰ تا ۱۲۰ ثانیه) و سپس فراصوت با سه سطح زمان مختلف (۰ تا ۵۰ دقیقه ) مورد تیمار قرار گرفتند. بعد از اعمال این تیمارها، روغن دانه ها با پرس مارپیچی و با سرعت های متفاوت (۱۱ تا ۵۷ دور در دقیقه) استخراج شد و روی این روغن ها آزمایشاتی در قالب طرح باکس بنکن از قبیل میزان راندمان استخراج روغن، ضریب شکست، شاخص رنگ، اسیدیته و ترکیبات فنولی کل صورت گرفت. با افزایش زمان ریزموج و فراصوت راندمان استخراج روغن افزایش یافت هرچند در زمان های بالای فراصوت و یا ریزموج با افزایش این دو پارامتر مقداری راندمان استخراج روغن کاهش یافت ولی با افزایش سرعت دورانی پرس میزان راندمان استخراج کاهش یافت. با افزایش زمان ریزموج و فراصوت و همچنین سرعت دورانی پرس میزان شاخص رنگ و اسیدیته افزایش یافت. تمامی متغیرهای آزمایش بر ضریب شکست روغن ها بی تاثیر بودند و میزان آن برای تمامی نمونه های اندازه گیری شده برابر ۰۴۷۱/۱ بود. با افزایش زمان ریزموج و فراصوت فنول کل روغن ها ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. بهینه سازی فرایند نیز نشان داد که اگر زمان ریزموج ۷۱/۳۳ ثانیه، زمان فراصوت ۳۷/۲۸ دقیقه و سرعت دورانی پرس مارپیچی ۱۱ دور در دقیقه باشد منجر به رسیدن به مطلوبیت ۸۵۱/۰ خواهد شد.

آفتابگردان, پیش تیمار ریزموج- فراصوت, ترکیبات فنولی, ویژگی های