محمدسینا عباس زاده - دانش آموخته دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سنندج، ایران
کیوان سبحانی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
آرام شریفی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

در بیماری سل گاوی ناشی از مایکوباکتریوم بویس، گاو به عنوان میزبان اصلی شناخته می شود و گوسفند به این بیماری نسبتا مقاوم است. در واقع، گوسفندان تنها در مواقع تماس بسیار نزدیک گاو و گوسفند و همچنین فراوانی بسیار زیاد مایکوباکتریوم در محیط به این بیماری مبتلا می شود. در مطالعه حاضر به گزارش یک مورد سل منتشره گوسفندی در کشتارگاه دام سنندج پرداخته شد.لاشه دام مورد بررسی از کشتارگاه به آزمایشگاه میکروب شناسی دانشگاه کردستان منتقل و در شرایط امنیت کامل بهداشتی کالبدگشایی گردید. در بررسی لاشه، ضایعات کالبدگشایی (گرانولوم های سلی منتشره) در اندام های مختلف و عقده های لنفاوی مدیاستینال، برونشیول، مزانتر و پورتال کبد قابل مشاهده بود. این ضایعات در عقده های لنفاوی قسمت های مختلف بدن، ریه، کبد، قسمت های مختلف دستگاه گوارش، دستگاه تولیدمثلی، مثانه و عضلات مختلف از جمله عضله صفاق و عضله دیافراگم و عضلات شکم دیده شد.آزمایشات تشخیصی شامل مشاهدات بالینی، رنگ آمیزی اختصاصی زیل نلسون برای باسیل مایکوباکتریوم و تکنیک مولکولی واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) صورت گرفت. در رنگ آمیزی زیل نلسون، باسیل اسید فاست مایکوباکتریوم به رنگ قرمز در زمینه آبی کم رنگ لام دیده شد. همچنین در واکنش اختصاصی PCR محصول ۴۹۹ جفت بازی تکثیر شد که تاییدکننده مایکوباکتریوم بویس بود.گزارش حاضر نشان داد که سویه های مایکوباکتریوم بویس موجود در منطقه قابلیت انتقال به گوسفند و ایجاد بیماری با علایم بالینی شدید را دارند. این موضوع در مورد مزارعی که پرورش گاو و گوسفند در آن ها به صورت نزدیک به هم است، بسیار حائز اهمیت می باشد. از آنجایی که در استان کردستان در بسیاری از مزارع پرورشی گاو و گوسفند در کنار هم نگه داری می شوند بنابراین، به امکان انتقال بیماری سل گاوی به گوسفند و انسان باید توجه ویژه داشت. 

سل گاوی, سل منتشره, رنگ آمیزی زیل نلسون, گوسفند, مایکوباکتریوم بویس