محمد مرتضوی - دانشجوی دکتری مرمت اشیاء- دانشکده مرمت- دانشگاه هنر اصفهان
احمد صالحی کاخکی - استادیار و رئیس دانشکده مرمت- دانشگاه هنر اصفهان
محمد علی گلعذار - استاد دانشکده مهندسی مواد- دانشگاه صنعتی اصفهان

پوشش دادن ظروف و اشیاء مسی با قلع ، روشی است که پس از چند سال همچنان به روش مرسوم سنتی در برخی شهرهای ایران اجرا می شود. هدف این مقاله بررسی لایه قلع و ترکیبات بین فلزی Cu-Sn است که در فرایند پوشش دهی به روش سنتی تشکیل می شود. برای این منظور مقاطع میکروسکوپی و توالی لایه ها در نمونه های تاریخی و نمونه های جدید با استفاده از SEM-BSE و میکروسکوپ نوری (OM) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین آنالیز هر لایه و ترکیب آن به کمک SEM-EDX انجام شد. نتایج نشان دهنده یتشکیل ترکیبات بین فلزی اتا (η) و اپسیلن (ε) در حد واسط لایه قلع و بدنه مسی است. در ادامه با توجه به آبدهی شی قلع اندود بلافاصله پس از پوشش دهی در روش سنتی، محدوده پایداری و تشکیل هر ترکیب و تاثیر آن بر ظاهر سطحی پوشش با نمونه سازی تحت شرایط متفاوت سرد کردن (در هوا و در آب) مورد بحث و ارزیابی قرار گرفت. در این مورد نمونه ی سرد شده د رهوا نسبت به نمونه سرد شده در آب دارای ظاهری مات بود. علاوه بر شناسایی لایه های با استفاده از SEM-EDX، بررسی سطح دو نمونه با اسپکتروفتومتر مرئی-ماورا< بنفش تفاوت انعکاس در ناحی ماوراء بنفش و در نتیجه تفاوت ترکیب در سطح دو نمونه را نیز تایید کرد.

قلع اندود کردن، پوشش قلع، ترکیبات بین فلزی، آبدهی