زهرا کارآمد - کارشناسارشد مرمت آثار فرهنگی و تاریخی، مدرسه دانشگاه آزاد اسلامی واح
محمدعلی گلعذار - دکترا مواد، استاد، دانشکده مهندسی مواد، دانشگاه صنعتی اصفهان
منوچهر مشتاق خراسانی - دکترا زبان انگلیسی، پژوهشگر و کارشناسجنگافزارهای سرد خاور در سا
میترا اعتضادی - کارشناسارشد مرمتآثار تاریخی، مدرسدانشگاه هنر تهران، کارشناسرسمی دا

در مقاله حاضر بررسی فن شناسی و ساختار شناسی بر روی تیغه ی شمشیرهای فولادی جوهردار تاریخی، که ایران یکی از مهم ترین مراکز تولید آن بوده است، جهت درکماهیت ساخت و فرآوری آنها به عنوان آثاری ارزشمند و نادر، صورت گرفته است. در این راستا، بر روی 4 نمونه تهیه شده از شمشیرهای تاریخی خزانه بنیاد مستضعفان تهران، بررسی ریزساختاری، شناسایی فازهای فلزی و عناصر تشکیل دهنده، توسط روش هایی همچون متالوگرافی و میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به سیستم آنالیز عنصری صورت گرفت. نتایج حاصل نشان داد که تیغه شمشیر های یاد شده از فولاد اصطلاحاً جوهردار یا crucible steel توسط فرایند شکل دهی تهیه شده و سپس جهت حصول خواصمورد نظر، نظیر برندگی، انعطاف پذیری، سختی و چقرمگی لازم تحت فرایند های مختلف عملیات حرارتی قرار گرفته اند. هم چنین، مطالعات میکروسکوپی الکترونی روبشی موید بر حضور الگوها و طیف های مواج متفاوت بر روی تیغه های یاد شده است، که توسط روش های مختلف تهیه شده اند. در نهایت نتایج بررسی ها جوابگوی بسیاری از خصوصیات این فولاد منحصر به فرد و چگونگی ساختآن بود و کمکشایانی به معرفی بهتر این میراث فرهنگی ایرانی نمود.

شمشیر، فولاد جوهردار، ریز ساختار، میکروسکوپ الکترونی روبشی، متالوگرافی