لیلاسادات مروجی - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

سخنان، افعال و تقریر و امضاهای نبی گرامی۲، که در مجموع سنت نامیده می شود و کلام حاکی از آن را حدیث می خوانند، تحت تاثیر عوامل مختلفی در جامعه صدر اسلام ترویج و نشر یافته و به دوران های بعد انتقال پیدا کرده است. در کنار تاکیدات و آموزش های خود رسول الله۲، عامل دیگر نشر و گسترش سیره و حدیث نبوی در شبه جزیره عرب و حتی فراسوی مرزهای آن، ورود گروه هایی از تازه مسلمین یا جویندگان حقیقت به محضر رسول اکرم۲ بود که به «وفود» نامبردار گشته اند. در جریان دو شیوه ارتباطی متقابل قبایل و رسول خدا۲، یعنی ورود وفود به محضر پیامبر۲ و اعزام نماینده از جانب پیامبر۲، وفود به اعلام پذیرش رسالت حضرت محمد۲، درخواست همراهی نماینده پیامبر۲ با آنان برای آموزش احکام اسلام، انعقاد قراردادهای دو جانبه در زمینه جنگ و صلح می پرداختند و اهتمام رسول خدا۲ بیان و تعلیم اصول اعتقادی، آموزش قرآن و احکام دین، تعیین وظایف مالی، همراه فرستادن متن مکتوب و نامه و اعزام نماینده بوده است. با بررسی کتب تاریخ، سیره و مکاتیب مربوط به صدر اسلام، اهم مسائل رد و بدل شده و اقدامات انجام گرفته در دیدار وفود با پیامبر۲ قابل مطالعه است. از مهم ترین دستاوردها و نتایج مهم این سفرها در گسترش اسلام و نشر سیره و سنت نبوی، این موارد درخور اشاره است: آموزش توحید و تاکید بر هدم مظاهر شرک، زمینه سازی گسترش قلمرو اسلام، آموزش قرآن و نشر تعالیم آن، آموزش نماز و نشر فرهنگ آن، تبیین احکام مالی اسلام به ویژه زکات. به نظر می رسد آشنایی با روش ها و محتوای برنامه های نبوی برای هیئت های اعزامی متقابل در عصر ایشان، می تواند به موفقیت بیشتر در این زمینه در عصر حاضر منجر گردد.

سنت, حدیث, وفد, صدر اسلام, تعالیم نبوی