فاطمه شیرزادی - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
عباس خاشعی سیوکی - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

قنات یکی از هزاران یادگار قدیمی است که توسط دانشمندان و مهندسان ایرانی ابداع شده است و یک دانش بومی مهم به حساب می آید. فراموشی اصطلاحات قنات و طرز گویش های محلی آن در هر منطقه، یکی از موضوعات مهم و دارای ارزش است. یکی از شیوه های بهره وری از آب چاه ها، قنات می باشد که درصد قابل توجهی از نیاز آبی آن منطقه را برطرف می کند اما این میراث ماندگار امروزه در حال فراموشی است. همچنین فراموشی اصطلاحات و واژه های به کار رفته در این حوزه از میزان قابل توجه و بالایی برخودار است . در این پژوهش به نگرشی درباره ساختار و اصطلاحات محلی روستای چهکند مود واقع در استان خراسان جنوبی پرداخته شده است. همچنین سعی شده است اطلاعات و اصطلاحات قنات مربوط به همان منطقه با مصاحبه از مقنیان و افراد خبره در این زمینه، جمع آوری و ارائه شود. کلماتی مانند فنجان، تاس، سهم، نیم رن، طاقه، چاه تمبیده، دیلم، دهن کهریز و غیره از واژه های کاربردی در روستای مورد مطالعه در این زمینه می باشند. نتایج بدست آمده از این مقاله نشان داد که گسترش آداب و فرهنگ در ایران، باعث ایجاد یک فرهنگ و لغت از اصطلاحات و لهجه های مختلف شده است. این اصطلاحات با توجه به تفاوت فرهنگی که در هر شهر و روستا وجود دارد، متفاوت است.

کلمات کلیدی: قنات, فرهنگ آبیاری, چهکند مود, بیرجند