پگاه نجات - Assistant Professor of Psychology Group, Shahid Beheshti University
جواد حاتمی - Associate Professor of Psychology Group, Tehran University.

مقدمه: قضاوت اخلاقی از موضوعات مورد مطالعه در شناخت اجتماعی محسوب می­شود.نظریه بنیادهای اخلاقی نظریه­ ای اخیر در روان­شناسی اخلاق است که رویکردی میان­ فرهنگی و شهودگرایانه به باورهای اخلاقی مردم جهان دارد. مطالعه حاضر به بررسی ویژگی­های روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه مرتبط با این نظریه و مقایسه یافته­ ها با گزارش­های موجود از نسخه اصلی و سایر فرهنگ­ها اختصاص دارد. روش: داده­ها مربوط به سه مطالعه روی نمونه­ های ایرانی هستند: گلکار (۱۳۹۴) و مراحل دوم و سوم نجات (۱۳۹۵)، که دارای به ترتیب ۲۸۰، ۳۱۴ و ۱۸۰ شرکت­کننده بودند که به پرسشنامه بنیادهای اخلاقی (MFQ-۳۰) پاسخ دادند. محاسبه آلفای کرونباخ برای تک تک بنیادهای اخلاقی و نیز تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی انجام شد و مقایسه میان­ جنسیتی در تکیه بر بنیادها صورت گرفت. یافته­ ها: آلفای کرونباخ بنیادهای مراقبت، انصاف و وفاداری نسبتا پایین و عموما کمتر از بنیادهای اطاعت و تقدس بود.تحلیل عاملی اکتشافی به راه حلی سه عاملی برای مرحله دوم نجات (۱۳۹۵) و راه حل دوعاملی برای گلکار (۱۳۹۴) و مرحله سوم نجات (۱۳۹۵) ختم شد. برازش داده ­ها به مدل پنج عاملی همبسته قابل قبول بود. نمره زنان در مراقبت، انصاف و تقدس بالاتر از مردان بود. نتیجه­ گیری: ویژگی­های روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه بنیادهای اخلاقی اگرچه در برخی جنبه­ها نه چندان عالی، اما قابل مقایسه با نتایج گزارش­شده از سایر فرهنگ­ها بود و بنابراین به نظر می­رسد عمدتا معلول ماهیت پیچیده خود اخلاق باشد. تفاوت­های جنسیتی مشاهده­شده مشابه با یافته­ های بین­المللی و در نتیجه حامی روایی گروههای شناخته ­شده برای این پرسشنامه بود.

Moral Psychology, Moral Foundations Theory, Moral Foundations Questionnaire, Validity, Iranian