علی اکبر مقرنس - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده امروزه افزایش جمعیت شهرها موجب افزایش نیاز به خدمات شهری شده است و در این میان نکته حائز اهمیت, توزیع بهینه مراکز ارائه دهنده خدمات است. ایستگاه های آتش نشانی از جمله عناصر و کاربری های خدماتی اورژانسی شهرهاست که نقش مهم و حیاتی در حفاظت از جان و مال مردم در برابر حوادث مختلف به ویژه آتش سوزی ها دارند. یکی از دل مشغولی های برنامه ریزان شهری در فضاهای شهری, طراحی و مکان یابی فضاهای خدماتی مناسب و مطلوب است. لذا انتخاب بهینه مراکز آتش نشانی به دلیل اهمیت جان افرادی که در معرض خطر واقع شده اند، مساله اساسی تلقی می شود. برنامه ریزی کاربری اراضی شهری فرآیندی است که طی آن نحوه استفاده از زمین مشخص می شود و هدف آن این است که میزان رفاه اجتماعی را با توجه به محدودیت ها افرایش دهد و بیشترین فایده و کمترین هزینه را عاید جامعه کند. بدین منظور توزیع بهینه کاربری ها و مراکز خدماتی مساله ای است که اغلب اوقات برنامه ریزان با آن سر و کار دارند. چرا که به دلیل رشد پرشتاب جمعیت و کالبد شهرها، مشکلاتی مانند کمبود و عدم توزیع فضایی مناسب کاربری ها به وجود آمده است. هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل فضایی در مکانیابی ایستگاه های آتش نشانی با رویکرد مدیریت بحران در مناطق شهری با روش توصیفی- تحلیلی می باشد. دراین پژوهش با بررسی عوامل موثر در مکانیابی ایستگاه های آتش نشانی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)، مورد بحث و بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد با افزایش جمعیت وتراکم آن در شهر، خدمات رسانی در زمینه های مختلف به دلیل کمبودهای موجود، دچار نارسایی در مکانیابی مراکز خدماتی می شود و از میان مراکز خدمات شهری، سازمان آتش نشانی وظیفه تامین امنیت در جهت پیشگیری و مقابله با آتش را انجام می دهد. بحث ایمنی یکی از مهمترین مسائل شهری است که توجه مدیران شهری را به خود جلب نموده است. آتش سوزی یکی از تهدیدات ناشی از بحران های طبیعی و مصنوعی است که می تواند چالش های وسیعی را در ابعاد مختلف زندگی شهری پدید آورد.

واژگان کلیدی: ایستگاه آتش نشانی، مناطق شهری