محمد حجازیان - دانشجوی دکتری/دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری- دانشکده منابع طبیعی
مجید لطفعلیان - دانشیار گروه جنگلداری،دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران
سلیمان محمدی لیمایی - دانشیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سرا، ایران

در این مطالعه، به منظور تعیین مکانیزاسیون بهینه حمل ونقل اولیه چوب در جنگل­ های هیرکانی ایران، ماشین های فعلی شامل Timberjack ۴۵۰C، HSM ۹۰۴، تراکتور کشاورزی و برخی ماشین های جدید شامل LKT ۸۱، TAF ۶۹۰، Vimek ۶۱۰ و Mowi ۶۵۰ مورد بررسی قرار گرفتند. از روش برنامه ­ریزی آرمانی که روشی برای بهینه­ سازی چند هدف، شامل: زیست ­محیطی، اقتصادی، عملکرد، ارگونومیک است، استفاده شد. نتایج بررسی­ های اقتصادی نشان می­دهد که در حال حاضر برای حمل گرده بینه، اسکیدرهای Timberjack ۴۵۰C و HSM ۹۰۴ نسبت به ماشین های دیگر هزینه حمل­ و نقل کمتری دارند و به لحاظ اقتصادی همچنان ماشین های مقرون به صرفه ای هستند. استفاده از تراکتور کشاورزی برای حمل هیزم و کاتین مقرون به صرفه نیست و گزینه اقتصادی جایگزین، تریلر Mowi ۶۵۰ است. با این جایگزینی، هزینه حمل هیزم و کاتین ۴۴ درصد کاهش می یابد. نتایج بهینه سازی با استفاده از برنامه ریزی آرمانی و لحاظ کردن همه هدف ­ها نشان می­ دهد که برای حمل گرده­ بینه و هیزم، اسکیدر LKT ۸۱ و فورواردر Vimek ۶۱۰ باید جایگزین ماشین­ های فعلی شود. با این جایگزینی، هزینه حمل برای گرده ­بینه ۱۵ درصد افزایش و برای هیزم و کاتین ۱۰ درصد کاهش می یابد. در حال حاضر مکانیزاسیون حمل­ونقل اولیه چوب در جنگل­های هیرکانی از لحاظ هدف­های چهارگانه این مطالعه، بهینه نیست و نیاز به تغییر دارد. در مدیریت ماشین­ آلات جنگل، جنبه های زیست محیطی و ارگونومیک باید مورد توجه قرار گیرد.

برنامه ریزی آرمانی, جایگزینی, مدیریت ماشین آلات جنگل, ماشین های فعلی, هزینه بهره برداری