ابوالفضل هدایتی پور - مربی پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران
محمد یونسی الموتی - دانشیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

اجرای روش­های کم­خاک­ورزی و بی­خاک­ورزی علاوه بر اینکه باعث افزایش حاصلخیزی خاک می­شود، کاهش مصرف انرژی و هزینه تولید را در زراعت گندم به­دنبال دارد. به منظور بررسی مقدار انرژی نهاده و ستانده، شاخص­های انرژی و عملکرد گندم در روش­های مختلف خاک­ورزی حفاظتی در کشت گندم آبی، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در ۳ تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی طی دو سال زراعی ۹۲ - ۹۱ و ۹۳- ۹۲ اجرا شد. فاکتور­های اصلی آزمایش عبارت بودند از: ۱) گاوآهن برگرداندار+ دیسک (روش مرسوم)، ۲) کم خاک ورزی با چیزل پکر، ۳) کم خاک ورزی با گاو آهن مرکب و ۴) بدون خاک ورزی. در قطعه زمین آزمایشی تناوب ذرت- گندم اجرا شد. عملکرد بیولوژیکی و دانه، میزان مصرف سوخت، مقدار انرژی نهاده­های به­کار گرفته شده، انرژی ستانده و شاخص­های انرژی، اندازه­گیری شد. نتایج بررسی­ها نشان می­دهد که روش خاک­ورزی اثر معنی­داری بر عملکرد دانه گندم در سطح ۵ درصد ندارد. مصرف سوخت در تیمارهای ۱،۲، ۳ و ۴ به­ترتیب عبارت بودند از: ۴۶/۸۰، ۴۶/۳۱، ۳۳ و ۵/۱۴ لیتر بر هکتار. بیشترین و کمترین بهره­وری انرژی با ۰۷۵/۰ و ۰۶۲/۰ کیلوگرم محصول به­ازای مصرف هر مگاژول انرژی به­ترتیب در تیمارهای کشت مستقیم و روش مرسوم دیده می­شود. مصرف انرژی در تیمارهای مرسوم، چیزل پکر، گاو آهن مرکب و بی­خاک­ورزی به­ترتیب ۵۷۶۷۰، ۵۰۸۴۹، ۵۰۹۴۹ و ۴۷۶۰۹مگاژول در هر هکتار به دست آمده است. بهترین گزینه از نظر شاخص­های انرژی روش کشت مستقیم است.

بی خاک ورزی, تناوب گندم-ذرت, کم خاک ورزی, مصرف انرژی