سید بابک صلواتیان - محقق بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، پژوهشکده چای، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، لاهیجان، ایران
کوروش مجد سلیمی - محقق بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، پژوهشکده چای، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، لاهیجان، ایران
ارژنگ جوادی - استاد موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

 این پژوهش به­منظور تعیین میزان انرژی مصرفی در مراحل مختلف فرآوری چای سیاه در کارخانه های چای سازی استان گیلان اجرا شده است. انرژی مستقیم (انرژی حرارتی و الکتریسیته) و انرژی غیر مستقیم (انرژی نیروی انسانی، استهلاک و روان کننده ها) در ۹ کارخانه چای سازی شامل ۴ کارخانه گازوئیل سوز و ۵ کارخانه گازسوز، اندازه­گیری و ارزیابی شد. نتایج نشان می دهد که حدود ۷۰ درصد انرژی مصرفی در فرآیند تولید چای سیاه مربوط به انرژی حرارتی است که از این مقدار، ۳۱ درصد در مرحله پلاس و ۶۹ درصد در مرحله خشک­کردن مصرف می شود. مقدار انرژی حرارتی مصرفی در کارخانه­های چای­سازی گازسوز حدود ۵ درصد کمتر از کارخانه های گازوئیل سوز به دست آمد. سهم انرژی الکتریکی از کل انرژی مصرفی در فرآیند تولید چای سیاه، ۲۸ درصد است؛ عملیات پلاس و مالش و کوره هوای گرم به ترتیب با ۱۶/۵۸، ۵۸/۱۶ و ۳۹/۱۱ درصد بیشترین مقدار مصرف انرژی الکتریکی در فرآیند تولید چای سیاه را دارند. نیروی انسانی، کمترین سهم انرژی مصرفی در تولید چای سیاه در کارخانه های چای سازی را دارد. عوامل مهم و موثر بر تلفات انرژی در کارخانه های چای سازی عبارت­اند از: طراحی نامناسب کوره ها فرسودگی کوره­ها، استفاده نکردن از عایق بندی مناسب در کوره ها و ساختار نامناسب قطعات مکانیکی. طراحی کوره های جدید متناسب با سوخت مصرفی، عایق بندی کوره­ها و دستگاه­های خشک­کن موجود، اصلاح سیستم برق کارخانه های چای سازی می تواند نقشی مهم در کاهش مصرف انرژی در فرآیند تولید چای سیاه داشته باشد.

انرژی مصرفی, چای سیاه, شاخص انرژی, فرآوری چای, کارخانه های چای سازی