محمدحسین سعیدی راد - عضو هیات علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
عباس مهدی نیا - عضو هیات علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

از مهمترین مشکلات زراعت زعفران، مکانیزه نبودن برداشت است.  نیاز به نیروی کار فراوان در دوره ای محدود برای برداشت زعفران باعث محدود شدن توسعه کشت این محصول استراتژیک و همچنین بالارفتن هزینه های تولید شده است.  یکی از روش های نگهداری گل زعفران، خشک کردن آن است تا در فرصت مناسب بتوان کلاله از گل را جدا کرد.  به منظور دستیابی به مکانیزاسیون مناسب برای جداسازی کلاله از گل های خشک شده، دو مکانیزم، یکی به کار بردن نیروهای فشاری و دیگری ایجاد ضربه برای جداسازی گل های زعفران خشک شده مورد ارزیابی قرار گرفت.  در این تحقیق گل های خشک شده با استفاده از غلتک های فشاردهنده و خورشیدی های ضربه زن تحت تاثیر نیروهای فشاری و ضربه ای قرار گرفتند و تاثیر آهنگ تغذیه در سه سطح (۶/۲، ۶ و ۷/۸ گرم بر ثانیه)، سرعت دورانی برای غلتک های فشاردهنده در سه سطح (۸۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ دور در دقیقه) و خورشیدی های ضربه زن در سه سطح (۵۰۰، ۷۰۰ و ۹۰۰ دور در دقیقه) و نوع گل خشک شده در سه سطح (غنچه، نیمه باز و کاملا باز)، بر درصد وزنی کلاله های جدا شده و کلاله های شکسته به صورت طرح آماری کاملا تصادفی در قالب آزمایش فاکتوریل و در سه تکرار بررسی شد.  نتایج نشان می دهد که درصد وزنی کلاله های جداشده در گل های باز و نیمه باز نسبت به گل های غنچه بالاتر است ولی میزان شکستگی کلاله ها در گل های غنچه تا ۳۰ درصد کمتر است.  با افزایش سرعت دورانی استوانه ها، درصد وزنی کلاله های شکسته افزایش می یابد.  مشخص شد که ضربه زن های خورشیدی کارایی مناسب را برای جداسازی کلاله های گل های خشک شده زعفران ندارند تا آن­جا که میزان کلاله های جدا شده در کلیه تیمارها کمتر از ۵۰ درصد به دست آمده است.  استفاده از غلتک فشارنده با سرعت دورانی ۲۰۰ دور در دقیقه و آهنگ تغذیه ۶ گرم بر ثانیه برای جداسازی کلاله از گل های خشک شده نیمه باز، مطلوب ترین شرایط را نتیجه به دست می دهد که موجب جداسازی ۴۸/۹۹ درصد کلاله ها می شود.

جداسازی, کلاله زعفران, گل زعفران, نیروی ضربه ای, نیروی فشاری