مریم محمدی دوکوشکانی - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه رازی کرمانشاه و مروج امور کشاورزی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کرمانشاه
مسعود ذوالفقاری قشلاقی - دانش آموخته دکترای فیزیولوژی گیاهی و مروج امور کشاورزی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کرمانشاه
علیرضا بیابانی - دانش آموخته کارشناسی زراعت و مسئول جهاد کشاورزی دهستان میاندربند

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و محلولپاشی عناصر ریزمغذی بر عملکرد، ویژگیهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ارقام کلزا آزمایشی با طرح اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سال زراعی ۱۳۹۹ - ۱۴۰۰ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه با سه تکرار به اجرا درآمد. کرت اصلی شامل تیمار تنش خشکی در سه سطح "آبیاری کامل - قطع آبیاری در مرحله ظهور گل در بوته- قطع آبیاری در مرحله ظهور گل در یکی از دو گره بالایی" و کرتهای فرعی شامل محلولپاشی عناصر میکرو در چهار سطح "محلولپاشی آب مقطر - محلولپاشی سولفات روی - محلولپاشی سولفات منگنز - محلولپاشی توام سولفات روی و سولفات منگنز" بودند. طبق نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات پرولین، قند محلول، بیومارکر تخریبی مالون دی آلدئید، آنتی اکسیدان های کاتالاز CAT"" و سوپر اکسید دسموتاز""SOD ، نشت پذیری غشای سلولی و RWC تحت تاثیر تنش خشکی افزایش معنیداری در سطح احتمال ۰/۰۱ قرار گرفته و افزایش یافتند اما عملکرد دانه، شاخص سطح برگ و اسید چرب غیر اشباع اولئیک و لینولنیک با وقوع تنش کاهش یافتند، در بین ارقام مورد بررسی رقم ویلیامز از نظر درصد پروتئین و تعداد دانه در غلاف بصورت معنی داری بالاتر از رقم زان بود و در بین تیمارهای محلولپاشی، تیمار سولفات روی، صفت پرولین و ارتفاع بوته را بطور معنی داری افزایش داده و بیشترین شاخص سطح برگ و اسید چرب غیر اشباع اولئیک در تیمار محلولپاشی توام سولفات روی و سولفات منگنز حاصل گردید حال آنکه اثر متقابل آبیاری و محلولپاشی تفاوت معنی داری بر پرولین، شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته نداشته است. در بررسی اثر متقابل آبیاری و محلولپاشی مشاهده گردید که قطع آبیاری در مرحله R۱ و محلولپاشی منگنز تعداد غلاف در بوته را افزایش و تعداد دانه در غلاف را کاهش داده است، در مقابل آبیاری کامل و محلولپاشی توام سولفات روی و سولفات منگنز وزن صد دانه را بطور معنی داری افزایش داده است، صفت عملکرد دانه در بین تیمارهای آبیاری تفاوت معناداری در سطح احتمال ۰/۰۱ نشان داد و تیمار قطع آبیاری در مرحله R۲ نسبت به شاهد ۱۹/۷ درصد کاهش عملکرد داشت، درصد روغن نیز در تیمار قطع آبیاری در مرحله R۲ نسبت به شاهد ۱۲/۹ درصد کاهش درصد روغن داشته است. در بین ارقام مورد بررسی بیشترین عملکرد دانه و درصد روغن مربوط به رقم زان بوده است در تیمارهای مختلف محلولپاشی نیز بیشترین عملکرد دانه و درصد روغن به ترتیب در تیمارهای محلولپاشی توام سولفات روی و منگنز و محلولپاشی با سولفات منگنز حاصل گردید صفت عملکرد دانه به شدت تحت تاثیر اثر متقابل رقم و محلولپاشی قرار گرفته و بیشترین عملکرد دانه در رقم ویلیامز در تیمار محلولپاشی توام سولفات روی و سولفات منگنز مشاهده گردید.

آنتی اکسیدان، تنش خشکی، کلزا، شاخص سطح برگ، عملکرد دانه، محلولپاشی، وزن صد دانه.