رضا صفری - استادیار، پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران
سهیل ریحانی پول - دانش آموخته دکتری تخصصی، گروه فراوری محصولات شیلاتی، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان،گرگان، ایران
سکینه یگانه - استاد، گروه شیلات، دانشکده علوم دامی و شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

هدف از مطالعه مروری حاضر، بیان ارزش غذایی، فوائد مصرف و کاربرد میکروجلبکها در صنایع مختلف با تکیه بر اسپیرولینا بود. با مرور منابع مختلف داخل و خارج مشخص شد میکروجلبکها به دلیل دارابودن خواص متعدد، دارای پتانسیل بالقوهای جهت استفاده در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی، بهداشتی و ... هستند. مقایسه ارزش غذایی میکروجلبکهای مختلف با برخی از مواد غذایی شاخص مانند گوشت، شیر، برنج، سویا و تخم مرغ و ... نشان داد که میزان پروتئین در میکروجلبکها نسبت به این مواد، بیشتر و یا قابل توجه است. در بین میکروجلبکها، اسپیرولینا از اهمیت خاصی برخوردار است؛ چرا که این میکروجلبک ارزش غذایی بالایی دارد. اسپیرولینا از نظر اسیدآمینه های لیزین، سیستئین و متیونین، اسیدهای چرب امگا۶، کربوهیدارتهایی نظیر گلوکزآمین، رامنوزآمین و گلیگوژن، ویتامینهای A و E و عناصر معدنی از جمله پتاسیم، سدیم، کلسیم، فسفر و منیزیم غنی است. همچنین اسپیرولینا منبع اصلی رنگدانه های مهمی مانند فیکوسیانین و کلروفیل و به همین جهت دارای خاصیت رنگزایی در مواد غذایی است. این ویژگیها ( ارزش غذایی بالا و رنگدهندگی) موجب میگردد که بتوان از این میکروجلبک در صنایع غذایی جهت غنی سازی مواد غذایی مختلف استفاده کرد. اثرات آنتیاکسیدانی، کاهش جمعیت میکروبی (افزایش ماندگاری مواد غذایی)، تغییرات بهینه رئولوژیکی، حفظ قوام و رطوبت، بهبود خواص ارگانولپتیکی، بقاء پروبیوتیکهای آغازگر، افزایش ویتامین، اسیدهای چرب و پروتئین و همچنین بروز رنگ جدید نتیجه استفاده از این میکروجلبک در فرمولاسیون مواد غذایی میباشد. در ادامه مشخص شد، اسپیرولینا در علوم پزشکی و داروسازی نیز از جایگاه ویژهای برخوردار است. این میکروجلبک باعث مهار فرآیندهای سرطان زایی و یا غیر فعالکردن برخی از فاکتورها قبل از شروع سرطان میشود. ضمن اینکه تولید آنتی بادیها را تسهیل میکند. اسپیرولینا قادر به تولید متابولیتهای خارج سلولی و درون سلولی با ماهیت ضد باکتریایی، ضد قارچی و ضد ویروسی است. این میکروجلبک با تولید آنتی اکسیدانهایی نظیر گلوتاتیون پراکسیداز، سوپراکسیددیسموتاز و نیتریک اکسید، مانع از آسیبهای ناشی از مصرف فلزات سنگین به بافتهای بدن میشود. با توجه به نتایج تحقیقات مختلف، ضروری است مطالعات دقیقی پیرامون جایگزینی ترکیبات شیمیایی و سنتتیک مورد استفاده در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی با اسپیرولینا صورت گیرد.

میکروجلبکها، اسپیرولینا، ارزش غذایی، صنایع غذایی، علوم پزشکی.