فتح اله نجارزادگان - استاد دانشگاه تهران (پردیس فارابی قم)
زهرا خیراندیش - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران (پردیس فارابی قم)
رضا عباس زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه مفید قم

قرآن کریم، بارها و بارها درباره ثقل اصغر سخن گفته و مرجعیت علمی، عصمت و تطهیر، حقوق و فضایل آنان را گوشزد می‎کند. از جمله آیات مهمی که جایگاه اهل بیت علیهم السلام را به تصویر می کشد آیه ولایت، تطهیر، اولی الامر و اکمال است که شیعه برای اثبات امامت به آن تمسک می‎کند و از دیرباز مخالفان اسلام، این آیات را در بوته نقد قرار داده‎اند. آیه اکمال از جهات گوناگونی مورد بحث عالمان فریقین بوده است؛ اما این آیه از حیث این که فرایند اکمال دین و به عبارتی نقص و کمال آن قبل از نزول این آیه به چه شکل بوده است، کمتر به آن پرداخته شده است. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با توجه به مهم‎ترین تفاسیر فریقین، کیفیت اکمال دین و مراد از آن بررسی و تحلیل شده است و به تعدادی از شبهات دراین باره پاسخ داده شده است. نتیجه حاصل از پژوهش این است که مفسران در خصوص نقص یا کمال دین قبل از نزول آیه نظرات دو گانه ای دارند و قدر متیقن آن است که دین در زمان نزول آیه بدون اعلان حکم ولایت و رهبری امامی معصوم ناقص می ماند و به همین جهت خداوند روز غدیر را روز اکمال دین نامید؛ زیرا بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله بدون وجود راهبر و راهنما و مجری، قطعا دستورات و قوانین دینی آن گونه که باید مرضی خداوند قرار نمی گرفت و بعید نبود که اکثریت به ورطه هلاکت بیفتند.

آیه اکمال دین، دیدگاه فریقین، فرایند اکمال دین