علی اکبر عباسی - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

روستاشهر زهان در منطقه قاینات دست کم از عهد صفوی به بعد موقوفه­های مهمی داشته است که در توسعه روستا به لحاظ فرهنگی، آموزشی و رواج برخی هنجارهای اجتماعی موثر بوده است. توجه به نسخ کتب مورد توجه مدرسه علمیه، وقف کتاب بر آن مدرسه، ساخت و تعمیر مسجدجامع و مساجد محلات مختلف، وقف بر مخارج بناهای عام­المنفعه نظیر حمام و غسال­خانه و نیز توجه به فقرا و غرباء همگی حکایت از جایگاه شایسته موقوفه­ها در توسعه روستایی زهان دارد. نکات اجتماعی مطرح شده در وقف­نامه­ها نیز شرایط مطلوب زهان در آن عهد و توسعه آن به نسبت روستا بودنش را نشان می­دهد. تاکید بر برخی واژگان علمی و واحدهای اندازه گیری، نگارش برخی موقوفه­ها به دو زبان عربی و فارسی استفاده از آیات، روایات، اشعار متناسب با متن هم رشد اجتماعی و مذهبی زهان در اعصار صفوی تا قاجار را نمایان می­سازد. با این که بخش زهان ۱۱۳ موقوفه ثبت شده دارد، موقوفه­های مدنظر در این مقاله مربوط به مرکز بخش می­شود و هم این که تنها موقوفه­هایی که زمان وقفش مربوط به قبل از تغییر جایگاه سیاسی زهان بوده، مورد بررسی قرار گرفته­است.

توسعه پایدار روستایی, رشد فرهنگی, موقوفه, روستای زهان