فرامرز بریمانی - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
مرتضی مهرعلی تبار فیروزجایی - پژوهشگر مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری، سازمان برنامه و بودجه کشور، تهران، ایران.

فصل مشترک بیشتر مطالعات پژوهشگران در مورد سکونتگاه­های روستایی واقع در نواحی کوهستانی – جنگلی کشورهای جهان سوم بیانگر این است که در این نواحی علاوه بر شدت بالای فقر، مدت طولانی فقر حائز اهمیت است و این فرآیند موجب شکل­گیری تله فقر شده است. پژوهش حاضر در پی آن است که دریابد سرمایه اجتماعی چه تاثیری بر گسست تله فقر فضایی در این نواحی دارد؟ جامعه آماری این پژوهش، اعضاء انجمن­ های اعتبار و پس­انداز در نواحی روستایی جنگلی – کوهستانی شهرستان بابل بوده که مطابق با فرمول کوکران، ۲۱۵ نفر به عنوان نمونه انتخاب شده است. پس از گردآوری داده­ها از طریق پرسشنامه محقق­ساخته، تجزیه و تحلیل آن با استفاده از آزمون­های آماری در نرم­افزار SPSS ۲۲ و همچنین به کمک مدل­یابی معادلات ساختاری در رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم­افزار smart – PLS انجام شده است. یافته ­های پژوهش نشان داد که انجمن­ها به مثابه سرمایه اجتماعی بر سرمایه­های معیشتی به مثابه نماگرهای تله فقر فضایی با شدت همبستگی متفاوت رابطه مثبت و معنادار دارد. همچنین، سرمایه اجتماعی توان تبیین ۶۲ درصد از واریانس سرمایه مالی، ۶۸ درصد از واریانس سرمایه انسانی، ۶۵ درصد از واریانس سرمایه اقتصادی، ۶۶ درصد از واریانس سرمایه فیزیکی، ۴۹ درصد از واریانس سرمایه طبیعی، ۵۲ درصد از واریانس سرمایه نهادی و ۵۶ درصد از واریانس سرمایه فرهنگی را داراست. از این­رو تاثیر مقوله­های آگاهی، اعتماد، حمایت، انسجام و مشارکت تحت عنوان یک سازه کلی به نام سرمایه اجتماعی بر گسست فقر فضایی مورد تایید قرار می­گیرد. بنابراین با تقویت هر یک از این مولفه­ها می­توان با ارتقاء سطح سرمایه­های معیشتی و گسست تله فقر فضایی در نواحی روستایی دست یافت.

سرمایه اجتماعی, تله فقر فضایی, سرمایه های معیشتی, نواحی روستایی