محمد حجی پور - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
جواد کریمی پور - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

از دلایل عمده ضعف ساختاری روستاها مشکلات اقتصادی است. در اقتصاد روستایی از گذشته تاکنون همواره تولید و مولد بودن از جایگاه ویژه­ای برخوردار بوده و روستا به عنوان کانون تولید شناخته شده است. در ایران طی چند دهه اخیر با وجود تلاش­های فراوانی که نظام برنامه­ریزی برای مدیریت و توسعه کانون­های روستایی متحمل شده و بودجه­های قابل توجهی نیز هزینه گردیده، با این وجود، چالش­های بنیادینی از جمله ضعف و رکود در تولید و کم­بنیانی اقتصاد روستایی مشهود است. بر این اساس، تحقیق حاضر تلاش داشته ضمن شناسایی وضع موجود نظام فعالیت­های اقتصادی و تولیدی در روستاهای شهرستان بشرویه، به تحلیل مهم­ترین موانع توسعه و پایداری نظام تولید در روستاهای مورد مطالعه با رویکرد فضایی بپردازد. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد در هشت روستای مورد مطالعه، موانع ۲۸ گانه بر سر راه توسعه و پایداری نظام تولید وجود دارد. برخی از این موانع دارای سابقه تاریخی از زمان اصلاحات ارضی و بنیان نهادی در جامعه روستایی دارد که مهم­ترین آن "خرده مالکی شدید و قطعات کوچک اراضی" بوده است. دسته­ی دیگر موانع نیز به عملکرد غیرمنطقی نظام برنامه­ریزی در قبال تولید و اقتصاد روستایی باز می­گردد. در کل افول تولید در روستاها اگر به دلیل عوامل طبیعی تشدید گردیده با این وجود، نظام برنامه­ریزی در قبال روستاها از کاستی عملکرد توسعه­زا برخوردار است. تداوم شرایط کنونی به منزله­ی ناپایداری هر چه بیشتر نظام تولید روستایی با تمام عواقب شناخته شده خواهد بود.

توسعه اقتصادی, اقتصاد روستایی, نظام فعالیت, موانع تولید