فرح رحمانی - دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد شاهرود، شاهرود، ایران
عبدالرضا جعفریان - دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد شاهرود، شاهرود، ایران
راضیه لک - پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
جواد اسماعیلی - دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد شاهرود، شاهرود، ایران

هدف از این مطالعه بررسی میزان غلظت فلزات سنگین در محصول برنج شالیزارهای شهرستان ساری است. در این پژوهش از ۳۲ ایستگاه از بخش دانه خوراکی برنج (Seed) نمونه برداری انجام گرفت. سپس جهت بررسی ارتباط خاک - گیاه در ۶ ایستگاه از خاک پای گیاه برنج و دیگر بخش های گیاه مانند ریشه، ساقه، برگ و سبوس نیز نمونه برداشت شد. نمونه های خاک پس از آماده سازی به روش استاندارد توسط دستگاه ICP-OES و نمونه های گیاه نیز پس از آماده سازی به روش استاندارد توسط دستگاه ICP-MS مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفتند. نتایج تجزیه شیمیایی نمونه های برنج نشان داد که میزان جیوه به طور معمول حدود ۰۷/۰ پی پی ام است و در برخی مناطق به صورت نقطه ای (۳۰ درصد نمونه ها) غلظت تا حدود ۰۹/۰ پی پی ام می رسد. میزان غلظت عنصر سرب به طور میانگین ۹۱/۰ پی پی ام است که این حد نزدیک به حد مجاز است. عناصر آرسنیک، کادمیم، نیکل و روی نیز در تعداد محدودی از نمونه ها انحراف از میزان معمول غلظت را نشان می دهند. نتایج بررسی ها منشا عنصر سرب را ناشی از مصرف کودشیمیایی روی در مزارع و شالیزارهای برنج تایید می نماید. میزان غلظت آرسنیک در منطقه عیسی خندق انحراف از میزان معمول بالایی نشان می دهد. غلظت در عیس خندق ۱۵/۱ پی پی ام است که انحراف بالایی را از سطح طبیعی معرفی می کند. افزون بر این، غلظت عناصر کمیاب در محصولات برنج در مناطق مختلف شهرستان ساری در مقایسه با محصولات برنج در برخی از شهرهای کشورهای خارجی، همبستگی بالایی برای کروم (Cr)، کبالت (Co)، آرسنیک (As)، منیزیم (Mg)، منگنز (Mn)، سدیم (Na)، و روی (Zn) نشان می دهد.

فلزات سنگین, خاک, برنج, کود شیمیایی, سلامت, شهرستان ساری