گزارش تجربه ایجاد شبکه همکاری و هم افزایی علمی و آموزشی بین ایران و افغانستان برای توسعه آموزش پزشکی: تجربه دانشگاه علوم پزشکی بیرجند

در سال های اخیر بین المللی شدن به یکی از مباحث مهم در محافل دانشگاهی تبدیل شده است. دلایل متعددی برای حرکت به سوی بین المللی سازی برنامه آموزشی ذکر شده است کهاز جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد: بهبود کیفیت، رشد و توسعه ی منابع انسانی، انعقاد پیمان های راهبردی، تولید درآمد و تجارت اقتصادی، رشد و توسعه فرهنگی - اجتماعی و فهم متقابل، ایجاد روابط راهبردی و رشد و توسعه ی پژوهش و دانش. در مجموع می توان گفت که دلایل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و علمی لزوم حرکت به سمت بین المللی سازی برنامه های آموزشی را منجر شده اند(۱). در کشورهای مختلف، دولت ها برای ارتقای برنامه های علمی بین المللی اقدامات متعددی را انجام دادند(۱تا۳). در این زمینه در کشور ما اسناد بالا دستی برای توسعه آموزش پزشکی همانند نقشه جامع علمی کشور، سند طرح تحول در نظام سلامت، حضور آموزش در سطح منطقه و جهان به عنوانیک سیاست و راهبرد اصلی برایدانشگاه ها مطرح شده است؛ در این راستا دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با هدف ایجاد تعاملات بین المللی در حوزه آموزش نگاهی به گسترش آموزش در سطح منطقه به ویژه کشورهای همسایه و علی الخصوص کشور افغانستان نمود. استان خراسان جنوبی و دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با توجه به هم مرز بودن با کشور افغانستان و دارا بودن اساتید متخصص در حوزه آموزش علوم پزشکی، بهترین شرایط برای عملیاتی کردن این امر مهم را دارد. لذا ایجاد شبکه همکاری و هم افزایی علمی و آموزشی بین ایران و افغانستان برای توسعه آموزش پزشکی با اهداف زیر صورت گرفت: -بسترسازی برای ارتباطات بین المللی در بخش آموزش -بهره گیری از ظرفیت های خارج از کشور - افزایش کیفیت تحصیلی دانشگاه های داخل کشور - بین المللی کردن مراکز آموزشی و تحقیقاتی - هم افزایی علمی و آموزشی دانشگاه های داخل و خارج از کشور - چرخش مغزها( استفاده از اساتید مدعو در دیگر دانشگاه های قطب)   شرح تجربه براساس برنامه طرح تحول و نوآوری آموزش علوم پزشکی و بسته بین المللی سازی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند اقدام به تدوین برنامه راهبردی افغانستان نمود. در این راستا معاون آموزشی دانشگاه در دی ماه ۱۳۹۳ با مسافرت به افغانستان نسبت به برگزاری دوره آموزشی سل برای اساتید و دانشجویاندانشگاه های کابل اقدام نمود که با تقدیر معاون وزیر بهداری کشور افغانستان همراه بود. در این سفر در جلسه ای با حضور روسای محترم دانشکده های پزشکی و دانشگاه های افغانستان سنگ بنای ایجادیک شبکه همکاری بیندانشگاه های کابل و دانشگاه علوم پزشکی بیرجند طراحی گردید. بدنبال شروع این فرایند و با هماهنگی دفتر وزارت امور خارجه در بیرجند در اسفند ماه ۱۳۹۳ از سفیر کشور افغانستان در ایران دعوت به عمل آمد که با حضور ایشان در دانشگاه علوم پزشکی بیرجند از روسایدانشگاه های بیرجند نیز دعوت به عمل آمد؛ در این جلسه به صورت آنلاین با اساتید و روسایدانشگاه های افغانستان نیز ارتباط مستقیمی ایجاد گردید. شروع این اقدام منجر به اعتمادسازی بیندانشگاه های کابل و دانشگاه علوم پزشکی بیرجند گردید. پس از این جلسه سفیر افغانستان به وزارت آموزش عالی و وزارت بهداری افغانستان گزارش توانمندی های منطقه را ارسال نمود؛ به دنبال آن از طرف وزیر بهداری افغانستان نیازهای آموزشی کشور افغانستان به وزارت امور خارجه و نیز به دانشگاه علوم پزشکی بیرجند ارسال گردید. بعد از این بر اساس برنامه طرح تحول و نوآوری آموزش علوم پزشکی که فعالیت در این بسته را به عنوان تکلیف برایدانشگاه های علوم پزشکی و نیازدانشگاه ها در جهت توسعه آموزش پزشکی و جهانی سازی آموزش مشخص نموده است؛ دانشگاه علوم پزشکی بیرجند اقدام به تشکیل شورایبین الملل دانشگاه در حوزه معاونت آموزشی نمود. جلسات متعدد کارگروه بین المللی سازی دانشگاه بر اساس بسته بین المللی سازی در طرح تحول و نو آوری آموزش علوم پزشکی کشور و بررسی پتانسیل های موجود برای همکاری هایبین المللی در منطقه از جمله همکاری با کشور افغانستان تشکیل شد. پروژه برنامه راهبردی واحد بین الملل معاونتآموزشی دانشگاه در رابطه با کشور افغانستان طراحیشد و همچنین جهت ارتباط اینترنتی با دانشگاه های علوم پزشکی کشور افغانستان صفحه بین المللی در وب­سایت دانشگاه ISCC.bums.ac.ir راه اندازی شد. در مرحله بعدی در اردیبهشت ماه ۱۳۹۴و همزمان با برگزاری جشنواره آموزشی شهید مطهری اولین ارتباط مجازی با اساتیددانشگاه های کابل با عنوان بررسی کوریکولوم های آموزش پزشکی دو کشور در حوزه معاونت آموزش وزارت بهداشت و درمان و با حضور مشاور محترم امور بین الملل معاونت آموزشی وزارت به مدت ۳۰ دقیقه برگزار گردید. این ارتباط حس اعتماد متقابل بیندانشگاه های افغانستان و ارتباط با دانشگاه علوم پزشکی بیرجند را بسیار بالا برد. اولین جلسه آموزشی به صورت آموزش از راه دور برای درس جراحی مغز و اعصاب گذاشته شد. گر چه این برنامه آموزشی برای کارورزان طراحی گردید اما در این جلسه آموزشی جراحان و دانشجویان رشته جراحی افغانستان هم حضور داشتند. پس از این اقدامات اولیه تقاضای بازدید از طرف روسای محترم دانشکده های علوم پزشکی افغانستان مطرح گردید. در این راستا رییس و معاون آموزشی دانشگاه کاتب و دانشگاه خاتم النبیین به بیرجند مسافرت نمودند. هر دو بازدید بسیاراثرگذار بود و منجر به امضاء تفاهم نامه همکاری بین معاون آموزشی دانشگاه خاتم النبیین و دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در اواخر سال ۱۳۹۴ گردید. پس از این تفاهم نامه، برنامه آموزشی مورد نیاز دانشگاه خاتم النبیین توسط واحد بین الملل حوزه معاونت آموزشی دانشگاه طراحی گردید. اینتفاهم نامه در ابتدا برای درس جراحی رشته پزشکی تنظیم گردید که در نهایت جلسه آموزشی با کمک اساتید گروه جراحی به صورت تله مدیسین ارائه گردید؛ در این جلسات دانشجویان پزشکی دانشگاه غزنی استفاده می بردند. پس از برگزاری موفق این دوره در خرداد ۱۳۹۵ رئیس هیاتیاری رسانی به افغانستان که نماینده سازمان ملل متحد بود در بیرجند حضور یافت و با حضور ایشان ارتباط با کابل و غزنی برقرار و ایشان توانست نتایج اثربخش برنامه را از زبان مسوولین دانشگاه خاتم النبیین و دانشگاه غزنی بشنود و گزارشی را به وزارت امور خارجه ارسال و این اقدام دانشگاه علوم پزشکی بیرجند را تحسین برانگیز و عجیب توصیف نماید. دوره آموزشی درس جراحی رشته پزشکی عمومی در تابستان ۱۳۹۵ به اتمام رسید و نتایج این فعالیت ها در دو همایشبین المللی سازی اصفهان و همایش آموزش پزشکی ارائه گردید. در ادامه گروه ۹ نفره از فارغ التحصیلان رشته مامایی براییک دوره تکمیلی ۴ ماهه به دانشگاه علوم پزشکی بیرجند آمدند و تاییدیه آموزش را گرفتند. در حال حاضر همکاری آموزشی در پذیرش دانشجویان افغانستانی در تمام رشته ها در حال انجام است و دانشجویان افغانستانی(۲۰نفر) در حال تحصیل در این دانشگاه هستند. حرکت به سویبین المللی شدن مستلزم درک و پذیرش مجموعه ای از پیش نیازهای فکری و ذهنی، زیر ساخت سخت افزاری ونرم افزاری، زیرساخت فرهنگی، اجتماعی و ارزشی، زیرساخت مدیریت و رهبری، زیرساخت پداگوژیکی و زیرساخت انسانی دارد(۴و۵). در این راستا ارتباط علمی و آموزشی بین دانشگاه علوم پزشکی بیرجند و افغانستان در کارگروه بین المللی سازی توسط اعضاء کار گروه مورد نقد و بررسی قرار گرفت و در جهت اجرای بهتر آن مواردی نظیر فراهم نمودن زیر ساخت نرم افزاری و سخت افزاری مناسب، توانمندسازی اساتید و کارکنان مطرح گردید. همچنین در جلسه ای بین متولیان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند و دانشگاه­های علوم پزشکی افغانستان این ارتباط علمی و آموزشی مورد نقد و بررسی قرار گرفت ودو پیشنهادارائه گردید:راه اندازی مرکز آموزش های مجازی شرق کشور و ایجاد شبکه همکاری های علمی آموزشی بین ایران و افغانستان برای توسعه آموزش پزشکی. موفقیت های عمده ی برنامهشامل موارد زیر بودند: -استقبال و درخواست دانشجویان دانشگاه های طرف قرارداد برای طی مقاطع تحصیلی مصوب به صورت حضوری و یا به صورت ترکیبی و دوره های کوتاه مدت در دانشگاه علوم پزشکی بیرجند -استقبال و درخواست مسوولین دانشگاه های طرف قرارداد برای اعزام دانشجویان پزشکی خود در دوره استاجری به بیرجند. هر کار علمی و فعالیت آموزشی بزرگ دارای نقاط قوت و ضعف است، لذا این ارتباط علمی و هم افزایی هم جدا از این قاعده نیست. از نقاط قوت این ارتباط علمی می توان به شناخته شدن دانشگاه علوم پزشکی بیرجند به عنوان یک دانشگاه دارای توان علمی و اجرایی در وزارتخانه و کشور افغانستان بود که خود سه مزیت اقتصادی، فرهنگی و سیاسی به همراه داشت. از نقاط ضعف این ارتباط علمی می توان به زیر ساخت های ناکافی برای برقراری ارتباط نام برد.

Keywords:

Letter to editor , Experience , گزارش تجربه , نامه به سردبیر