داود طهماسب زاده شیخلار - Tabriz University
اسکندر فتحی آذر - Tabriz University
وحیده جعفریان - Tabriz University
ملیکا همراه زاده - Tabriz University
قاسم زیلابی - Tabriz University

مقدمه: تدریس بعنوان یکی از فعالیت های اصلی آموزش و انجام موفق آن، مستلزم توجه به معیارهای آن می باشد. ازاین رو، هدف مطالعه حاضر تعیین معیارهای تدریس اثربخش از دیدگاه اساتید و دانشجویان و میزان کاربست آن در فرایند آموزشی دانشگاه تبریز است. روش ها: دراین مطالعه از نوع ترکیبی (کیفی- کمی) جامعه آماری کلیه دانشجویان دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد و اعضای هیات علمی دانشگاه تبریز بود. در بخش کمی روش نمونه گیری از نوع تصادفی طبقه ای بود که با استفاده از جدول مورگان ۳۷۵ نفر از دانشجویان و ۱۴۵ نفر از اساتید به عنوان نمونه انتخاب شدند. در بخش کیفی نیز، حجم نمونه اساتید و دانشجویان در مصاحبه تا زمانی که داده ها به حد اشباع برسد ادامه یافت و تعداد ۱۴ نفر استاد و ۳۰ نفر دانشجو از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کمی از آمار توصیفی و استنباطی (t تک نمونه ای) و در بخش کیفی نیز از روش اسمیت استفاده گردید. نتایج: در بخش تحلیل کیفی، معیارهایی ازقبیل طراحی و تدوین درس، اجرا و ارائه درس، روابط انسانی و ویژگی های فردی و ارزشیابی به عنوان معیارهای تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان و اساتید معرفی شد. در بخش کمی نیز مولفه طراحی و تدوین درس به ترتیب از دید اساتید و دانشجو با مقدار میانگین (۶۶/۲±۳۵/۳، ۵۱/۴±۹۸/۲)، مولفه اجرا و ارائه درس (۱۴/۵±۵۸/۳، ۴۸/۷±۳۸/۳)، مولفه روابط انسانی و ویژگی های فردی (۹۲/۲±۴۸/۳، ۵۸/۴±۳۵/۳) و مولفه ارزشیابی (۱۵/۲±۶۹/۳، ۵۴/۴±۲۵/۳) به عنوان معیارهای تدریس اثربخش در فرایند آموزشی دارای کاربرد بودند. نتیجه گیری: به کارگیری این معیارها برای تدریس موثر در دانشگاه تبریز می تواند در ارتقا فرآیندهای آموزشی موثر واقع شود.

Effective teaching, educational process, professors’ views and students’ views, تدریس اثربخش, فرآیند آموزشی, دیدگاه اساتید, دیدگاه دانشجویان