سنجش ابعاد آسیب پذیری گیلان نسبت به خشکسالی با مدل GAMA و SUM Fuzzy، AHP

در کشور ایران بارش اندک به همراه توزیع نامناسب زمانی و مکانی آن باعث بروز خشک سالی هایی گردیده است. در این پژوهش هدف، سنجش ابعاد آسیب پذیری استان گیلان نسبت به خشک سالی با مدل های GAMA و SUM فازی، AHP می باشد. روش پژوهش، تحلیلی مکانی و از نظر هدف کاربردی است. ابتدا مولفه های آسیب پذیری اقلیمی تعیین گردید که میزان تخلیه چشمه ها و چاه ها، آب های سطحی، بارش، دما، مقدار اراضی کشاورزی، جمعیت بخش های مختلف محدوده مطالعاتی بود. متغیرها با توابع عضویت فازی همسان و با مدل GAMA و SUM همپوشانی شدند. جهت وزن دهی متغیرها از مدل AHP نیز استفاده شد. نتایج نشان داد ازنقطه نظر کارشناسان اهمیت پارامتر بارش با وزن ۲۸۹/۰ بیشترین و پارامتر اراضی کشاورزی با وزن ۰۵۷/۰، کمترین مقدار است. وزن پارامترهای تخلیه آب زیرزمینی، آب سطحی، جمعیت، دما در مقایسه زوجی به ترتیب ۲۶۷/۰، ۱۸۰/۰، ۱۲۲/۰، ۰۸۶/۰به دست آمد. پهنه بندی AHP بالاترین دقت و مدل GAMA و SUM در الویت بعدی قرار دارند. پهنه بندی AHP نشان داد بخش میانی استان رشت، سراوان، کسما، انزلی و شاندرمن بیشترین خشکسالی و غرب استان شامل هشتپر و آستارا با مساحت ۳/۳۷ درصد در مرحله بعد و سپس سموش، شلمان و لاهیجان با مساحت ۲۹ درصد قرار داشته و درنهایت قسمت هایی از شمال آستارا، جنوب شهرستان رودسر و جنوب رودبار ارتفاعات درفک با مساحت ۷/۳۳ درصد کم ترین خشک سالی را تجربه کرده اند. در مدل SUM، بیشترین آسیب پذیری در غرب، مرکز و نواحی وسیعی از شرق استان، شهرستان رودسر با مساحت ۲۳/۷۸ درصد بود. در مدل همپوشانی GAMA، قسمت های وسیعی از غرب استان شهرستان تالش و شهرستان رشت با مساحت ۹۲/۳۱ درصد در کلاس آسیب پذیری خیلی زیاد مشاهده گردید. بررسی نقاطی که با خشک سالی بیشتر و شدیدتر مواجه اند و تمرکز بیشتر در آن نقاط، مدیریت مناسب منابع  را به همراه دارد و می تواند خسارات ناشی از خشک سالی را کاهش دهد. 

Keywords:

کلمات کلیدی: آسیب پذیری , خشکسالی , فازی , AHP