علی اسماعیل زاده کواکی - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
کتایون علیزاده - دانشیار گروه جغرافیا ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
حمید جعفری - دانشیار گروه جغرافیا ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

امروزه بسیاری از دست اندرکاران حوزه گردشگری تلاش می­کنند تا با تاثیرگذاری مستقیم بر رفتارهای گردشگران بر میزان علاقه و احساسات آن ها در  انتخاب مقصد تاثیر بگذارند. به دلیل کمبود زیرساخت­ها و خدمات متناسب جهت پاسخگویی به نیازها و احتیاجات گردشگران در سطح شهر مشهد و عدم شناخت کافی از الگوهای رفتاری آنان، مسائل و مشکلاتی برای گردشگران، مدیران و متولیان امور شهری وجود دارد. بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل و تبیین الگوهای رفتار فضایی حاکم بر گردشگری مذهبی مشهد مقدس می­باشد که  از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و به صورت توامان استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش گردشگران داخلی بودند که بر اساس آمار اخذ شده، تعداد کل گردشگران ورودی به مشهد در سال ۱۳۹۹ ، ۲۲۰۲۵۱۶۷ نفر ثبت شده است که با استفاده از محاسبات فرمول کوکران تعداد ۳۸۴ نفر به عنوان نمونه آماری بدست آمد، برای انجام تحلیل­های فضایی از مدل­هایی نظیر تراکم فضایی، سنجش دسترسی فضایی، مدل آماری GI و نرم افزارArcGIS  استفاده شد. بر اساس یافته­های تحقیق مشخص شد، پراکنش فضایی مراکز تجاری موردنظر گردشگران داخلی در شهر مشهد بر اساس ضریب G عمومی ۰.۰۰۰۵۵۳ و مقدارz-score  ۰.۶۶۹۷۱۸ بوده، لذا الگوی پراکنش فضایی مراکز تجاری موردنظر گردشگران داخلی از نوع تصادفی بوده است. این وضعیت برای سایر شاخص­های موردسنجش بدین صورت بدست آمده است که؛ مراکز تفریحی و اقامتی از نوع خوشه­ای بالا بوده­اند و برای مراکز تاریخی، مذهبی، طبیعی، رستوران و درمانی از نوع تصادفی است که نشان دهنده توزیع غیریکنواخت در شهر مشهد می­باشد. در نهایت نتایج بررسی الگوهای رفتاری گردشگران داخلی نشان می­دهد، تنها برای ۲ شاخص تجاری و اقامتی به صورت پراکنده بوده و در ۶ مورد دیگر یعنی؛ تاریخی، مذهبی، تفریحی، طبیعی، رستوران و استفاده از مراکز درمانی و سلامت به صورت تجمعی بوده است.

تحلیل فضایی, رفتار فضایی, جغرافیای رفتاری, مدل آماری GI, گردشگری مذهبی مشهد