احمد بخش اخلاصی - کارشناس ارشد تاریخ اسلام جامعه المصطفی العالمیه

مباحث تئوریک این نوشته را بررسی تاریخی نظام آموزش ابتدایی افغانستان از زمان شکل گیری معارف جدید (۱۲۸۳شمسی) تا پایان دوره ی ریاست جمهوری سردار محمد داود خان (۱۳۵۷شمسی) دربر می گیرد. این دوره ی تاریخی را می توان به چند دوره مجزا از هم تقسیم بندی کرد؛ ولی از آنجایی که تعلیم و تربیت ابتدایی در این برهه زمانی، کمتر با حوادث و رویداد های خونبار و اسفبار رو به رو بوده است، از اینرو در یک بازه ی زمانی مشترک مورد بررسی قرار گرفته است. البته، تنها موردی که معارف را با چالش و مشکل اساسی گرفتار کرد، دوران حاکمیت نه ماهه ای حبیب الله کلکانی بود که خسارات و آسیب های شدیدی بر پیکر نوبنیاد معارف کشور وارد کرد و خدمات و فعالیت های آموزشی گذشته را به کلی نابود و آثار و پیامد های خودش را تا سالیان درازی بر تنه ضعیف و شکننده نهاد معارف جدید کشور نشان می داد. ناگفته نماند که تعصبات قومی، مذهبی و زبانی و هم چنین تفاوت های جنسیتی آفت دیگری بود که از همان ابتدا به جان معارف افتاده بود و این دو بلای بنیادکن در طول این سالیان دراز بر معارف کشور سایه افکنده بود و تا هنوز همچنان جولان می دهد. با توجه به اینکه محتوای این تحقیق را بررسی آموزش ابتدایی در یک مقطع زمانی خاص تشکیل می دهد، بررسی عوامل آسیب زا و بنیادکن معارف در یک نوشته جداگانه مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

نظام آموزشی, تعلیم و تربیت, مکاتب ابتدایی, قوانین