شعبان محمدی - دکترای جامعه شناسی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران
احمد رضایی - دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد تفسیرگرایی اجتماعی به بازسازی معنایی تغییرات در گرایش به هویت ملی در آذربایجان از منظر پان ترکیست ها می پردازد. در دوره ی قاجار و پیش از آن آذری ها خود را کاملا ایرانی می دانستند و همیشه در حفاظت از مرزهای کشور پیشگام بودند. ولی با روی کار آمدن دولت اقتدارگرای پهلوی و سیاست ها و فعالیت های وی باعث شکل گیری تغییراتی در نگرش به هویت ملی و همچنین گرایش به هویت قومی در آذربایجان شد. روش شناسی این پژوهش کیفی است و با استفاده از قوم نگاری و تکنیک مشاهده و مصاحبه ی عمیق، داده ها جمع آوری شد. یافته ها تحقیق شامل هشت مقوله ی زیر است: متعین های ساختاری، رابطه ی دوسویه، گرایش به هویت ملی، شکل گیری دولت اقتدارگرا، محرومیت فرهنگی، محرومیت اقتصادی، محرومیت سیاسی، توهین رسانه ای و گرایش به هویت قومی (پان ترکیسم). مقوله ی هسته ی تحقیق هم تغییر نگرش به هویت ملی است که مقولات عمده ی بالا را در بر می گیرد. در پایان تحقیق ارتباط این مقوله ها در قالب یک مدل زمینه ای شامل بعد شرایط، تعاملات و پیامدها ارائه شده است.

پان ترکیسم, آذربایجان, نظریه ی زمینه ای, محرومیت نسبی, دولت مدرن