محمد علی شاهرخ نیا - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
محمود جوان - استادیار بخش آبیاری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

مدیریت صحیح سازه­های تنظیم و تحویل آب در شبکه­های آبیاری و زهکشی از مباحث مهم  آبیاری است. تعیین روابط بین پارامترهای هیدرولیکی این سازه­ها، تصمیم­گیری و مدیریت دقیق­تر را امکان­پذیر می­سازد. در این تحقیق، با استفاده از یک روش آنالیز ابعادی، رابطه­ای بدون بعد برای دبی دریچه­های قوسی به دست آمد. این رابطه، دبی جریان را به عمق آب بالادست، عرض دریچه، و بازشدگی دریچه ربط می­دهد و به تعیین یا تخمین ضریب دبی، که تعیین آن مشکل است، نیازی نیست. برای به دست آوردن رابطه مورد نظر از یک سری داده­های آزمایشگاهی اندازه­گیری شده با محدوده دبی ۳۰ تا ۳۲۰ لیتر در ثانیه استفاده شد و پس از برازش بهترین منحنی ممکن بر این داده­ها، نتیجه با سه سری داده اندازه­گیری شدهصحرایی با محدوده دبی ۱۱/۰ تا ۲۴۰ متر مکعب بر ثانیه مقایسه گردید. نتایج نشان می­دهد که رابطه به­دست آمده دارای متوسط خطای تخمین دبی ۶/۲ درصد وخطای استاندارد ۳ درصد است و تطابق خوبی با داده­های اندازه­گیری شده صحرایی دارد و بنابراین می­تواند به عنوان ابزار مناسبی برای تعیین دقیق دبی دریچه­های قوسی و در نتیجه مدیریت بهتر شبکه­های آبیاری دارای این سازه (مانند شبکه آبیاری و زهکشی درودزن فارس) استفاده قرار شود.

جریان آزاد, دریچه قوسی, رابطه بدون بعد