محمد جواد منعم - استادیار گروه سازه های آبی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
علیرضا عمادی - دانشجوی دکتری گروه سازه های آبی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
حسام قدوسی - دانشجویان دکتری گروه سازه های آبی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

وجود جریان­های غیرماندگار در کانال های آبیاری باعث پیچیدگی در تحویل و توزیع آب، کاهش عملکرد هیدرولیکی، ناهماهنگی در عرضه و تقاضا، و در مجموع ایجاد چالش های جدی در مدیریت شبکه می­شود. اجرای برنامه های تحویل و توزیع آب یکی از عوامل ایجادکننده جریان های غیرماندگار در کانال های آبیاری است. در این حالت، نیاز آبگیرها ممکن است تغییر کند که تامین آن مستلزم تغییر دبی ورودی به کانال از بالادست، باز و بسته شدن دریچه های آبگیر، و تغییرات تنظیم ارتفاع سازه های آب بند است. بنابراین، باید دستورالعمل بهره برداری با توجه به رفتار هیدرولیکی جریان به گونه ای تعیین شود که اثرهای منفی آن بر تحویل و توزیع آب به حداقل برسد. در این تحقیق، با تحلیل جریان های غیرماندگار ایجاد شده در کانال آبیاری در اثر تغییرات نیاز آبگیرها، دستورالعمل بهره برداری کانال E۱R۱ از شبکه دز، واقع در شمال خوزستان با استفاده از مدل هیدرودینامیکی ICSS ارائه شده است. بدین منظور، هشت گزینه افزایش و کاهش دبی کانال تا ۲۰ درصد با توجه به باز یا بسته بودن سایر آبگیرها در نظر گرفته شد. با استفاده از مدل ICSS هر یک از گزینه ها شبیه سازی و با بررسی رفتار جریان و تعیین میزان مازاد یا کمبود تحویل آب به آبگیرها در برنامه تحویل ۶ ساعته دستورالعمل بهره برداری مناسب سازه ها تعیین شد. بیشترین مقدار کاهش حجم مازاد و کمبود تحویل در اثر عملیات بهره برداری تعیین شده به ترتیب برابر با ۳۹۶۲ و ۷۱۶۳ مترمکعب به دست آمد. بنابراین با کاربرد دستورالعمل بهره برداری تعیین شده عملکرد کانال بهبود می یابد.

جریان های غیرماندگار, دستورالعمل بهره برداری, کانال های آبیاری