علی رضا کیانی - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان
مهدی همایی - عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس

برای توسعه و کاربرد مدل های ریاضی برای پیش بینی انتقال آب و املاح در شرایط آبیاری، لازم است این­گونه مدل ها برای مناطق مختلف واسنجی و ارزیابی شوند.  به همین منظور، مدل SWAP به مدت دو سال زراعی (۸۱-۸۰ و۸۲-۸۱) در زمین تحت کشت گندم در شمال گرگان مورد ارزیابی قرار گرفت؛ این مدل، شرایط مزرعه­ای انتقال آب، املاح و حرارت را در خاک شبیه­سازی می­کند.  داده های مورد نیاز این پژوهش با استفاده از چهار سطح آب آبیاری شامل ۵۰ (W۱)، ۷۵ (W۲)، ۱۰۰ (W۳) و ۱۲۵ (W۴) درصد نیاز گیاه به همراه چهار سطح شوری شامل S۱، S۲، S۳ و S۴ جمع­آوری شد که در سال اول به ترتیب برابر ۶/۱، ۹/۷، ۸/۱۰ و ۶/۱۳ و در سال دوم معادل ۱، ۳/۹، ۲/۱۲ و ۷/۱۴ دسی زیمنس بر متر در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی به صورت کرت های خردشده با سه تکرار اجرا شده بود.  به استناد تحلیل های آماری، با وجود متغیر های متعدد در شرایط مزرعه ای، مدل SWAP، مقدار رطوبت، شوری خاک، و عملکرد نسبی گندم را به خوبی شبیه سازی کرد.  در همه موارد ضریب همبستگی بالاتر از ۸۰ درصد و میانگین مربعات خطا کمتر از انحراف معیار داده ها بود.  اما در سال اول و در مرحله آخر رشد گندم به دلیل فرض زهکشی آزاد برای شرایط مرزی پایین و بالا آمدن سفره آب زیرزمینی در این زمان، رطوبت خاک در عمق ۸۰ تا ۱۰۰ سانتی متری توسط مدل کمتر از مقادیر واقعی پیش بینی­شده بود.  اختلاف مقادیر شبیه سازی­شده و مقادیر اندازه گیری­شده تبخیر و تعرق در سال دوم به دلیل فراوانی روزهای بارندگی و در نظر نگرفتن سهم نفوذ عمقی مطلوب نبود.

انتقال آب و املاح, تبخیر و تعرق, شبیه سازی, گندم, مدل SWAP