فاطمه سلحشور دلیوند - دانشجوی سابق کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه تبریز
علی حسین زاده دلیر - استادیار گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
احمد فاخری فرد - استادیار گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
مسعود کاوسی - استادیار گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
محمدرضا یزدانی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات برنج کشور
ناصر دواتگر - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات برنج کشور

     در شالیزارهای شمال کشور به منظور بررسی تاثیرات زهکشی و کود نیتروژنه بر عملکرد و روغن کلزا پژوهشی در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) به صورت اسپیلیت پلات بر مبنای طرح بلوک های کامل تصادفی با کشت رقم Hyola ۳۰۸ در سه تکرار اجرا شد.  تیمارها شامل زهکشی و کود نیتروژنه بود: زهکشی در سه سطح (۱- بدون زهکش، ۲- زهکش سطحی با فاصله ۲ متر و عمق متوسط ۱۵ سانتی متر، ۳- زهکش سطحی با فاصله ۴ متر و عمق متوسط ۱۵ سانتی متر با جویچه های عرضی به فاصله ۱ متربا عمق متوسط ۷ سانتی متر) و کود نیتروژنه در چهار سطح (۰، ۱۵۰، ۲۰۰ و ۲۵۰ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار که به صورت ۳/۱، ۳/۱، ۳/۱ تقسیط شد).  نتایج نشان داد که، زهکشی باعث افزایش عملکرد دانه، درصد روغن، برداشت نیتروژن، کارایی بازیافت نیتروژن، و کارایی زراعی به ترتیب و به میزان ۳۳/۹۴ تا ۸۲/۹۷ درصد، ۴۷/۲ تا ۸۸/۳ درصد، ۵۵/۹۶ تا ۵۰/۱۰۳ درصد، ۰۱/۸۸ تا ۳۰/۱۲۵ درصد، و ۶۹/۱۰۴ تا ۱۸/۱۶۷ درصد می­شود اما درصد پروتئین دانه به میزان ۲۱/۴ تا ۷۶/۹ درصد کاهش می­یابد.  کود نیتروژنه نیز باعث افزایش عملکرد اقتصادی، درصد پروتئین، و برداشت نیتروژن به ترتیب به میزان ۰۸/۱۹۹ تا ۶۰/۲۳۹ درصد، ۳۱/۵ تا ۶۰/۷، و ۲۶/۲۳۳ تا ۴۴/۲۹۲ درصد می­شود.  اما با افزایش کود نیتروژنه درصد روغن، کارایی بازیافت نیتروژن، و کارایی زراعی به ترتیب و به میزان ۷۴/۰ تا ۳۵/۳ درصد، ۲۴/۱۰ تا ۷۷/۲۴ درصد، و ۳۹/۱۱ تا ۸۴/۲۱ درصد کاهش می­یابد.  به طور کلی در خاک های سنگین شالیزاری، مناطق با بارندگی بالا با در نظر گرفتن کلیه جوانب (مسایل زیست محیطی، شرایط خاک، سهولت اجرا، هزینه، و ...) می­توان زهکش ۴ متری را با حداقل ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار پیشنهاد کرد.

روغن, زهکشی سطحی, کلزا, کود نیتروژنه