معصومه خلخالی - کارشناس ارشد پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
محمدجواد منعم - دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
کیومرث ابراهیمی - استادیار پردیس ابوریحان دانشگاه تهران.

ارزیابی عملکرد شبکه های آبیاری و زهکشی در نقاط مختلف دنیا نشانگر فاصله زیاد آنها از شرایط مطلوب است.  علاوه بر مشکلات فیزیکی و بهره برداری از شبکه ها، محدودیت های روش شناسی ارزیابی عملکرد نیز موجب شده که روش های معمول ارزیابی عملا در بهبود عملکرد شبکه ها تاثیر قابل توجهی نداشته باشند.  علی رغم تحقیقات زیاد در جهت ارائه روش های ارزیابی، مدیران و تصمیم گیران به دلیل تعدد و پیچیدگی متغیرهای موثر بر عملکرد و تنوع گزینه­های بهبود، همچنان در انتخاب گزینه های برتر بهبود عملکرد با مشکل مواجه هستند.  بنابراین، تعیین میزان بهبود عملکرد نسبت به تغییر عوامل تصمیم گیری، به منظور تعیین اولویت و انتخاب بهترین گزینه های بهبود عملکرد حائز اهمیت است.  در این تحقیق یک مدل پشتیبانی تصمیم بر اساس روش تحلیل پوششی داده ها و تحلیل حساسیت آن توسعه یافته است.  مدل تهیه­شده علاوه بر ارزیابی عملکرد و تعیین استانداردها و ظرفیت های بهبود، با تحلیل حساسیت نتایج، میزان اثربخشی گزینه های بهبود و رتبه بندی آنها را تعیین و از آن به عنوان ابزار پشتیبانی تصمیم مدیران شبکه، برای انتخاب گزینه های بهبود استفاده می­کند.  مدل تهیه­شده با استفاده از اطلاعات هشت شبکه آبیاری و زهکشی کشور اجرا گردید.  که در این مقاله تنها به تشریح نتایج برای یکی از شبکه ها پرداخته شده است که  برای دیگر شبکه ها نیز قابل تعمیم است.  در این ارزیابی، کارایی شبکه "یک" ۲/۰ به دست آمد و مرجع آن تعیین شد و در مقایسه با مرجع مشخص گردید که این شبکه در مورد شاخص های "پرسنل" و "ماشین آلات" در مقایسه با دو شاخص دیگر "فنی" و "هزینه" عملکرد ضعیف تری داشته است.  در بین شاخص های "فنی" و "هزینه" نیز کاهش "هزینه" اثر بیشتری بر بهبود عملکرد شبکه داشته است.  صرفه جویی در مورد شاخص "ماشین آلات" نیز موثرتر از سایر نهاده های شبکه تعیین شد.  با استفاده از مدل توسعه یافته و قابلیت تحلیل حساسیت در روش تحلیل پوششی داده ها (DEA)، می توان اطلاعات لازم را جهت تصمیم گیری در مورد گزینه های بهبود، که در دوره های ارزیابی ماهانه، فصلی یا سالانه به دست می­آید، در اختیار مدیران قرار داد.

ارزیابی عملکرد, تحلیل پوششی داده ها, راهکارهای بهبود عملکرد, سیستم پشتیبانی تصمیم, شبکه های آبیاری و زهکشی