محمد حسین سعیدی راد - استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
احمد طباطبائی فر - استاد دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی دانشگاه تهران
فوژان بدیعی - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

زیره سبز گیاهی یکساله و یکی از گیاهان زراعی مستعد برای مناطق خشک و نیمه خشک ایران است.  زیره سبز  به­ دلیل نیاز آبی کم و کوتاه بودن فصل رشد آن در سال­های اخیر مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است.  زیره سبز در زمان برداشت مقاومت کمی در برابر ریزش دارد و اگر توجه نشود بخش عمده­ای از محصول از دست می­رود.  دلیل ریزش دانه در حین برداشت یا قبل از آن، کاهش نیروی اتصال دانه به بوته است.  لذا به منظور بررسی: الف) عوامل موثر بر مقاومت دو سطح (در امتداد محور طولی دانه و عمود بر آن) و ب) نوع زیره (دیم و آبی) بر نیرو و انرژی لازم برای جدا کردن دانه از بوته این تحقیق عملی شد.  نتایج نشان داد که میانگین نیرو و انرژی لازم برای کندن دانه­های زیره از بوته به ترتیب برابر ۹۹۵/۰ نیوتن و ۷۴۷/۰ میلی­ژول است.  همین مشخص شد که رطوبت مهمترین فاکتوری است که نیرو و انرژی مورد نیاز برای کندن دانه زیره را تحت تاثیر قرار می­دهد به طوری که با افزایش رطوبت، نیرو و انرژی مورد نیاز برای کندن دانه افزایش می­یابد.  نتایج بررسی اثرهای دوگانه جهت کندن و رطوبت نشان داد که بیشترین اختلاف بین سطوح مختلف جهت کندن، در رطوبت ۹/۵ درصد است.  در صورت اعمال نیرو در جهت عمود بر محور دانه، نیرو و انرژی مورد نیاز برای کندن دانه به ترتیب ۲۶ و ۲۰ درصد نسبت به حالت اعمال نیرو در امتداد محور دانه کاهش می­یابد.  همچنین کمترین اختلاف بین سطوح مختلف سرعت، در رطوبت ۹/۵ درصد است و در سطح رطوبت ۵/۱۳ درصد، اختلاف بین هر سه سطح سرعت معنی­دار و بیشترین تاثیر سرعت بر انرژی کندن دانه زیره در این رطوبت است.  

انرژی کندن دانه, زیره سبز, نیروی کندن دانه